Konsekwentna realizacja założeń humanistyczno- -antropologicznych w edukacji międzykulturowej nadzieją na bardziej efektywną praktykę społeczną i złagodzenie konfliktów w świecie wielokulturowym (refleksje na marginesie podstaw teoretycznych i efektów dzi

Główna teza, podobnie jak charakter artykułu, wynika z jego tytułu i wstępu do niego. Skoncentrowana jest na trzech tematach:
− założenie Zespołu Pedagogiki Kultury i Edukacji Międzykulturowej, jego teoretyczne podstawy, warunki współpracy i ważne osiągnięcia w obu dziedzinach w czasie 12 lat jego istnienia,
− formy współistnienia różnych wspólnot w wielokulturowym świecie, szczególnie skonfliktowanych grup etnicznych i religijnych, w których ekstremalny fanatyzm prowadzi do ludobójstwa, ataków terrorystycznych, powodując masową migrację. Utrzymanie pokoju na świecie jest wyzwaniem dla edukacji wielo- i międzykulturowej, która nie zawsze funkcjonuje dobrze,
− ruch w kierunku realistycznego programu edukacyjnego, łączącego teorię z praktyką. Taki podstawowy i integracyjny program powinien przygotowywać ludzi do życia w dynamicznie zmieniającym się świecie, do budowania ich proaktywnego podejścia do spełniania potrzeb społecznych, duchowych i życiowych, do podnoszenia ich świadomości odpowiedzialności obywatelskiej oraz do uczenia się, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Consistent implementation of humanistic and anthropological assumptions in intercultural education as a hope for more effective social practice and for the alleviation of conflicts in the multicultural world (some reflections upon the theoretical foundations and activity results of the Team for Pedagogy of Culture and Intercultural Education at the Committee of Pedagogical Sciences of the Polish Academy of Sciences)

The main thesis and character of this article comes out of its title and introduction. It focuses on three topics:
−− establishment of the Team for Cultural Pedagogy and Intercultural Education Team, it’s theoretical grounds, terms of cooperation and significant accomplishments in both fields during 12 years of existence;
−− forms of coexistence of different communities in the multicultural world, especially of conflicted ethnic and religious groups, where extreme fanaticism leads to genocide, terrorist attacks and internal conflicts causing mass migration. Retaining peace in the world is a challenge for intercultural and multicultural education which does not always work well;
−− movement for realistic educational program, which combines theory with practice. Such elementary and integrated program should prepare people to live in the dynamically changing world, build their proactive attitude in satisfying social, spiritual and material needs, raise awareness of being a responsible citizen and teach how to deal with difficult situations.

REFERENCES:

• Delos, J. 1998. Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO. Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.
• Faure, E. 1975. Uczyć się, aby być. Warszawa: PWN. Gajda, J. 2006. Pedagogika kultury w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza
• „Impuls”. Gajda, J. 2009. Humanistyczno-antropologiczna ewolucja pedagogiki kultury.
• Konsekwencje dla teorii i praktyki. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Gajda, J. 2011. Humanistyczno-antropologiczne wartości podstawą uniwersalnego kanonu oświaty. W: Lewowicki, T. red. Całościowe ujęcie edukacji - ku spotkaniu z oświatologią. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, ss. 103-119.
• Gajda, J. 2012. Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Gajda, J. 2013. Racjonalny patriotyzm jako antidotum skrajnego nacjonalizmu. W: Nikitorowicz, J. red. Patriotyzm i nacjonalizm. Ku jakiej tożsamości kulturowej? Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, ss. 50-64.
• Gajda, J. 2014. Nasilające się zagrożenia w wielokulturowym świecie trudnym wyzwaniem dla edukacji. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E., Ogniewjuk, W. i Sysojewa, S. red. Wielokulturowość i edukacja. Warszawa - Cieszyn - Kijów: Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytet im. Borysa Grinczenki, ss. 99-111.
• Gajda, J. i Izdebska, J. red. 2004. Kultura - Wartości - Kształcenie wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku. Suwałki: Wyższa Szkoła Suwalsko-Mazurska.
• Kubinowski, D. red. 2004. Kultura - Wartości - Kształcenie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Lewowicki, T. 2004. Kultura, wartości i edukacja - o humanistycznej synergii i racjonalnym optymizmie. W: Kubinowski, D. red. Kultura - Wartości - Kształcenie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 42-47.
• Lewowicki, T. 2010. Wielokulturowość i edukacja. Ruch Pedagogiczny. 3-4, ss. 5-20.
• Nikitorowicz, J. 2004. Edukacja międzykulturowa Założenia i realizacja. Rocznik Pedagogiczny. 27, ss. 129-144.
• Nikitorowicz, J. 2011. Edukacja międzykulturowa. Od federacji zespołów badań pogranicza do Stowarzyszenia Wspierania Edukacji Międzykulturowej. Rocznik Pedagogiczny. 34, ss. 115-123.
• Nikitorowicz, J. red. 2013. Patriotyzm i nacjonalizm. Ku jakiej tożsamości kulturowej? Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Wojnar, I. 2004. Humanistyczne i antropologiczne rozumienie kultury - kontrowersje i wzbogacenie. W: Kubinowski, D. red. Kultura - Wartości - Kształcenie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 33-41.