Szkoły z polskim językiem nauczania wyzwaniem dla edukacji XXI wieku - wybrane zagadnienia

We współczesnej przestrzeni edukacyjnej stałe miejsce znalazły szkoły dla mniejszości narodowych, w tym także Polaków przebywających na obczyźnie. Duża ruchliwość społeczna i duża liczba Polaków przebywających na wychodźstwie sprawia, że konieczne staje się dostosowanie polskiej oferty edukacyjnej dla najmłodszych odbiorców (dzieci i młodzieży), również poza Polską. W publikacji omawiam znaczenie i konsekwencje współczesnych migracji, charakteryzuję sieć i ofertę szkolnictwa z polskim językiem nauczania, a także omawiam wyniki badań przeprowadzonych w polskich placówkach oświatowych na obczyźnie w wybranych szkołach (w Austrii, Francji oraz Republice Czeskiej), które pozwalają określić główne problemy i oczekiwania rodziców uczniów wobec tych placówek. Opracowanie zamyka podsumowanie. Publikacja stanowi wprowadzenie do szerszych badań nad działalnością i funkcjonowaniem szkół z polskim językiem nauczania na obczyźnie oraz podmiotów silnie związanych z jej działalnością (uczniów, nauczycieli i rodziców).

Schools with Polish as the teaching language as a challenge for the 21st century education - selected issues

What has a permanent place in modern educational space is the school system for national minorities, including Poles living in a foreign land. The increasing social mobility and a large number of Polish citizens living abroad necessitate the adjusting of the Polish educational offer for the youngest (children and youth) - also outside Poland. In the presented study, the authoress discusses the significance and consequences of contemporary migration and describes the network and offer of schools with Polish as the teaching language. The research results are also discussed of the studies conducted in Polish educational institutions abroad in selected schools (in Austria, France, and the Czech Republic), which allows for specifying the major problems and parental expectations concerning these institutions. The work is completed with a recapitulation. The study constitutes an introduction to broader research into the activity and functioning of schools with Polish as the teaching language and of the agents (learners, teachers, parents) tightly related to their activity.

REFERENCES:

• Danilewicz, W. 2006. Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych. Bia­łystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Danilewicz, W. 2007. Społeczne konsekwencje migracji zagranicznych. W: La­lak, D. (red.): Migracja – uchodźstwo – wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, ss. 152–166.
• Danilewicz, W. 2010. Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadcze­nia wspólnoty rodzinnej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• http://www.aktualnosci.pan.pl/index.php/77-uncategorised/1382-raport-ko­mitetu-badan-nad-migracjami-pan-w-kwestii-skutkow-emigracji-miesz­kancow-polski-do-krajow-unii-europejskiej. 9.01.2014 (www-4).
• http://www.polska-szkola.pl/index.php/dla-rodzicow/oswiata-polonijna. 20.08.2019 (www-6)
• http://www.orpeg.pl/. 20.08.2019 (www-7).
• http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15153711,PAN_alarmuje__Przez_emigracje_spada_liczba_urodzen.html#MT. 9.01.2014 (www-3).
• Szałtys, D. red. 2018. Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigra­cji z Polski w latach 2004–2017. GUS. W: https://stat.gov.pl/obszary-te­matyczne/ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmia­rach-i-kierunkach-czasowej-emigracji-z-polski-w-latach-2004-2017,2,11.html (www-2).
• Jasiński, Z. 2010. Problemy szkolnictwa i oświaty polonijnej w kontekście wielokulturowości – uwagi ogólne. W: Lewowicki, T., Nikitorowicz, J. i Szczurek-Boruta, A. red. Szkolnictwo z polskim językiem nauczania w państwach europejskich – stan, problemy, perspektywy. Białystok – Cie­szyn – Warszawa: Uniwersytet w Białymstoku, WEiNoE UŚ, WSP ZNP w Warszawie, SWEM, ss. 15–38.
• Koprukowniak, A. 1995. Szkolnictwo polonijne na świecie. Zarys syntezy. Lu­blin: UMCS.
• Leśniak, M. 2009. Emigracja zarobkowa – rodzina polska w nowej rzeczywi­stości społeczno-wychowawczej. Pedagogika Rodziny. 1 (4), ss. 127–134.
• Lewowicki, T. 2013. O przybliżenie spraw szkolnictwa dla mniejszości naro­dowych i etnicznych – perspektywa edukacji międzykulturowej. W: Lewo­wicki, T., Nikitorowicz, J. i Szczurek-Boruta A. red. Szkoły dla mniejszości narodowych i społeczności kaszubskiej w Polsce – stan, problemy. perspek­tywy. Warszawa – Cieszyn – Białystok: Wyższa Szkoła Pedagigiczna ZNP w Warszawie, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Uniwersytet w Białym­stoku, SWEM, ss. 11–20.
• Mioduszewska M,. 2008. Najnowsze migracje z Polski w świetle danych Ba­dania Aktywności Ekonomicznej Ludności. Warszawa: Ośrodek Badań nad Migracjami UW.
• Muszyńska, J. i Namiotko, U. 2010. Szkoły polskie na Litwie. W: Lewowicki, T., Nikitorowicz, J. i Szczurek-Boruta, A. red. Szkolnictwo z polskim języ­kiem nauczania w państwach europejskich – stan, problemy, perspektywy. Białystok – Cieszyn – Warszawa: Uniwersytet w Białymstoku, WEiNoE UŚ, WSP ZNP w Warszawie, SWEM, ss. 63–82.
• Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Migracje zagraniczne ludności (2013). GUS, Warszawa. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gu­s/L_migracje_zagraniczne_ludnosci_NSP2011.pdf. 26.11.2013 (www-1).
• Nikitorowicz, J. i Misiejuk, D. 2009. Wstęp. W: Nikitorowicz, J. i Misiejuk, D. red. Procesy migracji w społeczeństwie otwartym. Perspektywa edukacji międzykulturowej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Hu­mana”, ss. 9–12.
• Program Rozwoju Oświaty Polskiej za Granicą i Oświaty Polonijnej na lata 2009–2011. Materiał do dyskusji (2009). MEN, Warszawa. W: http://www.polska-szkola.pl/file.php/1/moddata/forum/32/25/plan_dzialan_projekt.pdf. 10.12.2017 (www-8).
• Szczygielska, I. 2013. Migracje zarobkowe kobiet i ich wpływ na funkcjonowa­nie rodzin. Warszawa: UW.
• Szukalski, P. 2017. Małżeństwa i rozwody. W: Potrykowska, A. red. Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2016–2017. Warszawa: Rządowa Rada Lud­nościowa, ss. 79–98.
• Ślusarczyk, M. 2010. Demograficzne i społeczne aspekty migracji Polaków na początku XX wieku. W: Grzymała-Moszczyńska, H., Kwiatkowska, A. i Roszak, J. red. Drogi i rozdroża. Migracje Polaków w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku. Analiza psychologiczno-socjologiczna. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”, ss. 15–32.
• Walczak, B., Kozdrowicz, E. i Bielecka, E. 2009. Społeczne i pedagogiczne skutki migracji poakcesyjnych. W: Nikitorowicz, J., i Misiejuk, D. red. Procesy migracji w społeczeństwie otwartym. Perspektywa edukacji mię­dzykulturowej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”, ss. 200–212.
• Założenia Projektu Programu Rozwoju Oświaty Polskiej za Granicą i Oświaty Polonijnej. MEN, Warszawa. W: http://www.polska-szkola.pl/file.php/1/MEN_-_komentarz_do_strategii_oswiaty_polskiej_za_granica_.pdf. 10.12.2013 (www-5).