The value of education as a factor in the modellingof a successful career of Roma university graduates

We współczesnym społeczeństwie sukces i jakość życia jednostki uzależnione są od zdobytego przez nią wykształcenia. Z licznych badań wynika, że właśnie deficyt niezbędnego poziomu wykształcenia należy do kluczowych czynników odpowiedzialnych za społeczne, a przede wszystkim ekonomiczne wykluczenie Romów. W ten sposób w dłuższej perspektywie system kształcenia jest niezwykle istotnym narzędziem służącym do ograniczenia skutków marginalizacji Romów i umożliwiającym wzrost ich szans na zaangażowanie społeczne. Systematyczne kroki wspierające kształcenie romskich dzieci oraz ich sukcesy w szkole budzą duże nadzieje, są również przedmiotem wielu wysiłków i pochłaniają znaczące środki finansowe. Artykuł powstał na podstawie projektu grantowego IGA SV60171706020 / 2110 Koncepcja wartości edukacyjnych z perspektywy uczniów z różnych środowisk kulturowych (Uniwersytet Tomasa Baty w Zlínie, Wydział Humanistyczny, Wydział Nauk Pedagogicznych, Republika Czeska). Autorka wykorzystuje częściowo wyniki realizowanego projektu, skupia się nie tylko na przyczynach szkolnych niepowodzeń romskich uczniów i studentów, ale głównie na czynnikach warunkujących pozytywną ścieżkę edukacyjną wyróżnionych grup. Przy wykorzystaniu metody rozmów narracyjnych z Romami z wyższym wykształceniem poszukuje ważnych momentów i specyficznych sytuacji, które przyczyniły się do uzyskania przez nich sukcesów edukacyjnych, ukoronowanych uzyskaniem absolutorium wyższej uczelni. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, iż aspiracje edukacyjne, jasno określone cele, wysoka pozycja edukacji w systemie wartości jednostki oraz własne możliwości i wysiłek są czynnikami determinującymi sukcesy szkolne romskich uczniów. Istotne są też rola wzorca grupy społecznej, jaką jest inteligencja romska, oraz postawa nauczyciela i jego kompetencje.

The value of education as a factor in the modelling of a successful career of Roma university graduates

Good and successful life of each individual in contemporary society depends greatly on the level of completed education. Many research studies show that deficit of adequate education is one of the main factors of social and above all economic exclusion of the Roma population. Thus, in the long-term perspective, the educational system is the most important instrument that mitigates the negative impact of the marginalization of the Roma people and facilitates elevation of their social status. Systematic measures supporting the education of Roma children and their success in the school go hand in hand with the expectations arising from the great efforts and considerable financial means invested towards this objective.
In this study, however, we do not concentrate on defining the causes of the Roma students’ academic failure. On the contrary, we view the issue from the opposite viewpoint, namely, from the perspective of the factors that have a positive influence on their educational trajectory. Using the method of narrative interviews with university-educated Roma students, we tried to identify the important moments and specifics that contributed to the formation of their successful educational careers leading to university graduation. Thus, the resulting findings help us understand the problem issues from a positive angle and emphasize the role of individual determinants for assurance of Roma students’ success, as well as for serving as an example to Roma intelligence in general.

REFERENCES:

• Balvín, J. 2004. Výchova a vzdělávání romských žáků jako pedagogický systém. Praha: Radix.
• Brüggemann, Ch. 2012. Roma Education in Comparative Perspective. Find­ings from the UNDP/World Bank/EC Regional Roma Survey. Roma Inclu­sion Working Papers. Bratislava: UNDP.
• Čermák, I., Hiles D. i Chrz, V. 2007. Narativně orientovaný výzkum: inter­pretační perspektivy. In: Řehan, V. i Šucha, M. eds. Sborník z konference Kvalitativní přístup a metody ve vědách o člověku VI. Psychologica 37, Olomouc, Univerzita Palackého, ss. 53–66. https://is.muni.cz/el/1423/podzim2008/PSY401/um/NOI_analyza_2.pdf.
• Fónadová, L. 2004. Nenechali se vyloučit: sociální vzestupy Romů v české společnosti: (kvalitativní studie). Brno: Masarykova univerzita.
• GABAL ANALYSIS & CONSULTING. 2007. Závěrečná zpráva výzkumného projektu Analýza postojů a vzdělávacích potřeb romských dětí a mládeže. Praha: GAC. http://www.gac.cz/userfiles/File/nase_prace_vystupy/GAC_ROMSKOLY_analyza_vzdelavacich_potreb_romskych_deti_FINAL.pdf?langSEO=documents&parentSEO=nase_prace_vystupy&midSEO=GAC_ROMSKOLY_analyza_vzdelavacich_potreb_romskych_deti_FINAL.pdf
• GABAL ANALYSIS & CONSULTING. 2009. Vzdělanostní dráhy a vzděla­nostní šance romských žákyň a žáků základních škol v okolí vyloučených romských lokalit. Praha: GAC. http://www.vyzkum-mladez.cz/cs/registr/vyzkumy/172-vzdelanostni-drahy-a-vzdelanostni-sance-.html.
• Gulová, L. 2010. Analýza vzdělávacích potřeb romských žáků. Brno: PdF MU.
• Hajská, M. 2005. Romové v českém vzdělávacím systému. Praha: Polis. http://epolis.cz/download/pdf/materials_53_1.pdf.
• Hendl, J. 2005. Kvalitativní výzkum: základní metody a aplikace. Praha: Por­tál.
• Kaleja, M. i Krpec, R. 2013. Kvantitativní analýza názorů a postojů romských žáků ke vzdělávání. https://www.researchgate.net/publication/311718689_Kvantitativni_analyza_nazoru_a_postoju_romskych_zaku_ke_vzdelavani
• Katrňák, T. 2003. Sociální a kulturní reprodukce společnosti v teoretické perspektivě. Bratislava: Sociologický ústav SAV, roč. 35, č. 1, ss. 61–76.
• Lukáč, M. 2015. Romovia a vzdelanie. Sociálne a edukačné kontexty. Prešov: Vydavatelstvo Prešovskej univerzity.
• Sak, P. 2000. Proměny české mládeže: česká mládež v pohledu sociologických výzkumů. Praha: Petrklíč.
• Staňková, I. i Venterová, L. 2017. Pojetí hodnoty vzdělání prizmatem žáků z odlišného kulturního prostředí. In: Wiegerová, A. Dalajková, A. eds. Fórum mladých výzkumníků V. Zlín: Univerzita Tomáše Bati, Fakulta hu­manitních studií, ss. 27–37.
• VLÁDA ČR. 2018. Zpráva o stavu romské menšiny za rok 2017. Praha: Úřad vlády České republiky, Sekce pro lidská práva, Oddělení kanceláře Rady vlády pro záležitosti romské menšiny a sekretariátu Rady vlády pro národ­nostní menšiny.