„AVION”. Jeden dom, dwa języki

W artykule poddano opisowi działalność (2010-2020) usytuowanej w Czeskim Cieszynie przy granicznym moście Przyjaźni Czytelni i Kawiarni Avion (Čítárna a kavárna Avion) - oddziału Biblioteki Miejskiej w Czeskim Cieszynie (Mĕstská knihovna Český Tĕšín), w aspekcie podejmowanych przez instytucję czesko-polskich inicjatyw społeczno-kulturalnych. Wśród przywołanych różnych form aktywności, sprzyjających ponadlokalnemu dialogowi międzykulturowemu w środowisku wielokulturowym, uwzględniono przede wszystkim Cykl Czesko -Polskich Salonów Dyskusyjnych/ Cyklus Česko-Polských Diskusních Salonů pt. „Bez stereotypów. Czesi i Polacy o sobie nawzajem/ Bez stereotypů. Češi a Poláci o sobĕ navzájem” (2013 - nadal). W opracowaniu przywołano dzieje poprzedniczki i zarazem pierwowzoru Czytelni i Kawiarni Avion - Kawiarni-Restauracji Avion (1933-1939), symbolu międzywojennego wielonarodowościowego Cieszyna. Przestawiono współczesne sposoby upamiętniania przedwojennej kawiarni Avion, przede wszystkim kilkunastoletnie (1996-2010) funkcjonowanie kawiarni poetycko-muzycznej Avion w pomieszczeniach Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie (Těšínské divadlo Český Tĕšín). We wnioskach wskazano, iż działania Czytelni i Kawiarni Avion wpisują się w ramy konceptualne dialogu międzykulturowego wymienione w Białej Księdze w sprawie dialogu międzynarodowego „Żyć wspólnie jako równi w godności”, takie jak „tworzenie przestrzeni dla dialogu międzykulturowego”, „uczenie i nauczanie kompetencji międzykulturowych” (Rabczuk, 2015, s. 31-32), przyczyniają się do integracji obu Cieszynów i zróżnicowanych narodowościowo społeczeństw je zamieszkujących.

“AVION”. One home, two languages

The paper describes the activities which have been undertaken by “Avion” Reading Room and Coffee House (Čítárna a kavárna Avion) since 2010, from the viewpoint of socio-cultural Czech and Polish initiatives. The House is situated in the Czech Cieszyn near the Friendship Bridge as a branch of the Municipal Library in Czech Cieszyn (Mĕstská knihovna Český Tĕšín). Among many different forms of activities which support an intercultural and supranational dialogue in the multicultural background, initially a focus is on a series of Czech-Polish Discussion Salons (Cyklus Česko-Polských Diskusních Salonů) entitled: “Without Stereotypes. Czechs and Poles in return about themselves” (Bez stereotypů. Češi a Poláci o sobĕ navzájem” (from 2013). The activity of the previous “Avion” café room and restaurant (1933-1939 ) is described as it has been simultaneously the model for the present one and symbol of interwar and multinational Cieszyn. The modern ways for the commemoration of the pre-war “Avion” are presented including the functioning for over a decade (1996-2010 ) of the poetical and musical “Avion” in the buildings of Cieszyn Theatre (Těšínského divadla).
The conclusions indicate that the activities undertaken by “Avion” Reading Room and Coffee House comply with a conceptual frame of the multicultural dialogue cited in the White Book on the International Dialogue “Live together as equals in respect” following “to form a space for the intercultural dialogue”, “learning and teaching intercultural competencies” (Rabczuk, 2015, pp. 31-32 ). The initiatives contribute to the integration of the both sides of Cieszyn and societies which differ in terms of nationalities living there.

REFERENCES:

• 2013. https://www.noiva-tesin.cz/files/noviny.pdf (14.12.2019).
• AVIONoviny. Přílaha. 2013. https://www.noiva-tesin.cz/files/osobnosti.pdf (14.12.2019).
• F. 1920. Przyszłość Cieszyna. Gwiazdka Niedzielna. Cotygodniowe wydanie Gwiazdki Cieszyńskiej. 30.
• Bez stereotypów. Polacy i Czesi o sobie nawzajem. 2013. https://www.za­mekcieszyn.pl/pl/artykul/bez-stereotypow-czesi-ii-polacy-oi-sobie-na­wzajem-502 (7.01.2020).
• Brozda, T. i Debelssen, J. 2011. Kącik starszego pana. https://polskieradio24.pl/9/325/Artykul/364360,AVION-kawiarnia-ktorej-nie-ma-reportaz-w-Trojce (emisja 9.05.2011).
• Czernek, P. 2012. Szlakiem cieszyńskiej moderny. Cieszyn: Wyd. Urząd Miejski. Wydział Promocji i Informacji.
• Eco, U. 2007. O bibliotece. Warszawa: Świat Książki.
• Kawiarnia „Avion”. Czytelnia i kawiarnia „Avion|Noiva”. https://cieszyn.foto­polska.eu/1211366,foto.html?o=b21328 (10.12.2019).
• Martinek, L. 2007. Kavárna AVION na pomezí kultur. In: Chrobák, J. ed. Divadlo v české a slovenské literatuře. Opava: Slezská univerzita, ss. 39–45.
• Pindór, M. 2015. Przestrzeń współbycia. „Těšínské niebo Cieszyńskie nebe” Těšínského divadla w Českém Těšíně jako międzykulturowa narracja o wielokulturowości miasta/miast. Edukacja Międzykulturowa. 4, ss. 285–302.
• Putzlacher, R. 2010. Kawiarnia Avion, której nie ma? Interpretacje. 1 (17), ss. 17–20.
• Putzlacher, R. 2013. W kawiarni Avion, której nie ma. Český Tĕšín: Wydaw­nictwo Spolek-Towarzystwo Avion.
• Rabczuk, W. 2015. Europejskie ramy prawne edukacji międzykulturowej i dialogu międzykulturowego. Edukacja Międzykulturowa. 4, ss. 23–37.
• Spyra, J. 2012. Kawiarnia „Avion” i jej poprzednicy. https://slaskie.fotopolska.eu/671,artykul.html (20.12.2019).
• Szczepański, J. 2003. Korzeniami wrosłem w ziemię. Ustroń: Muzeum Hut­nictwa i Kuźnictwa, Urząd Miasta Ustroń, Galeria Sztuki Współczesnej „Na Gojach”.
• Szkaradnik, K., 2016. Graniczny most (nie) pamięci i kawiarnia pięciu języ­ków. Wokół cieszyńskiej sylwy Renaty Putzlacher. http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos14/texty/szkaradnik.htm. 26. (10.12.2019).
• Śliż, B. 2011. Noiva: To, co już nie wróci to celnicy i przemytnicy. http://gazetacodzienna.pl/article/wydarzenia/noiva-to-co-juz-nie-wroci-to-cel­nicy-i-przemytnicy (20.12.2019).
• Śliż, B. 2012. Czytelnia i Kawiarnia Literacka Noiva odzyskała dawna nazwę. http://gazetacodzienna.pl/artykul/kultura/czytelnia-i-kawiarnia-literacka-noiva-odzyskala-dawna-nazwe (20.12.2019).
• Zenderowski, R. i Krycki, M. 2014. Public diplomacy w miastach podzielo­nych granicą państwową. Przykład Cieszyna i Czeskiego Cieszyna (Český Těšín). Polish Borderlands Studies. 2, ss. 206–227.
• https://www.knihovnatesin.cz/pol/citarna-a-kavarna-avion (15.11.2019).