„Restricted Codes” w teorii Basila Bernsteina a poczucie społecznego resentymentu (perspektywa światłej edukacji przeciwstawiana ślepocie i bierności publicznej)

Uwagi autora skupiają się i związane są z niektórymi fundamentalnymi zmianami społeczno-politycznymi ostatniego okresu w Polsce. Oddziaływanie prasy i innej medialnej agitacji, a także wypowiadanie wielu opinii skierowanych do mniej wyedukowanej części społeczeństwa polskiego (~44%) przez reprezentantów partii rządzącej „Prawo i Sprawiedliwość”, przywołuje w ludzkiej świadomości emocjonalne społeczne poczucie resentymentu. Jest to proces społecznego odbioru wielu przekazów medialnych w kategoriach kampanijnej agitacji (strategii interwencyjnych) na osi continuum: osobowość - percepcja - emocje - podatność - tradycja - wybór polityczny. W artykule zawarto fragmenty Basila Bernsteina socjolingwistycznej teorii na temat języka i jego wpływu na postrzeganie przez individuum rzeczywistości.

“Restricted Codes” in Basil Bernstein’s theory versus the feeling of social re-sentiment (the perspective of enlightened education presented to public blindness and inaction)

The author’s considerations concern several relationships in the last period of fundamental changes in Poland. The influence of the press and other media agitation also expressed in a lot of opinions directed to the less educated part of the Polish society (~44%) by representatives of the govermental party “Low and Justice” recalls in human consciousness an emotional social resentiment. This is the process of social reception of many media transmissions in the category of electoral campaign’s agitation (interventional strategies) on the continuum: personality - perception - emotional susceptibility - political choice. The paper contains the fragment of sociolinguistic theory of Basil Bernstein of language and its influence on the individuum’s perception of the reality.

REFERENCES:

• Archer, M. 2019. Kultura i sprawczość. Miejsce kultury w teorii społecznej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Bernstein, B. 1980. Socjolingwistyka a społeczne problemy kształcenia. W: Głowiński, M. red. Język i społeczeństwo. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, ss. 83-119.
• Bernstein, B. 1971. Class, codes and control. Vol. 1. London: Routledge and Kegan Paul.
• Bernstein, B. 1974. Class, codes and control. Vol. 2. London: Routledge and Kegan Paul.
• Bernstein, B. 1975. Class, codes and control. Vol. 3. London: Routledge and Kegan Paul.
• Bernstein, B. 1990. Odtworzenie kultury. Warszawa: PIW.
• Bielecka-Prus, J. 2020. Transmisja kultury w rodzinie i w szkole. Warszawa: PWN.
• Bielska, E. 2013. Koncepcja oporu we współczesnych naukach społecznych. Główne problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia. Katowice: UŚ.
• Bogardus, E.S. 1925. Social distance and its origions. Journal of Applied Sociology. 9, pp. 216-226.
• Bokszański, Z., Piotrowski, A. i Ziółkowski, M. 1977. Socjologia języka. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Bokszański, Z. i Piotrowski, A. 1990. Wstęp. W: Basil Bernstein: Odtworzenie kultury. Warszawa: PIW, ss. 5-23.
• Dobrowolski, K. 1973. Teoria procesów żywiołowych w zarysie. Wrocław: Ossolineum.
• Doliński, D. 2005. Wpływ społeczny. W: Encyklopedia socjologii. Suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 380-386.
• Floud, J. 1978. Functiones, purposes and powers in education. Podano za: Szreter, R.: Landmarks in the institutionalisation of social of education. Educational Review. 32, pp. 290-301.
• Gajdzica, A. (2013). Portret zbiorowy nauczycieli aktywnych. Między zmianą a oporem. Cieszyn - Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Galica, A. 2006. Nietzsche - Scholar - Resentyment. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s.4631 (26.03.2020).
• Gołębiowski, B. 1986. Uniwersytety ludowe w perspektywie przemian współczesnej edukacji i kultury. Kultura i Społeczeństwo. 4, ss. 143-159.
• Halsey, A.H. (1971). Theoretical advance and empirical challenge. In: Hopper, E. ed. Readings in the theory of educational systems. London: Hutchinson University Library, pp. 262-281.
• Kaczyński, J. 2017. Prezes PiS o nowym wielkim ataku nienawiści. Polsat News, 10.05.2017.
• Karabel, J. and Halsey, A.H. 1977. Introduction. Educational research: a review and on interpretation. In: Karbel, J. and Halsey, A.H. eds. Power and ideology in education. New York, Oxford: University Press, pp. 1-85.
• Kapralski, S. 1989. Resentyment a zmiana społeczna. Studia Socjologiczne. 2, ss. 67-80.
• Kłosińska, K. i Rusinek, M. 2019. Dobra zmiana. Czyli jak się rządzi światem za pomocą słów. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Komandera, A. 1986. O zastosowaniu pojęć typologicznych w badaniach przeobrażeń wiejskich społeczności. Studia Socjologiczne. 4, ss. 62-122.
• Kopaliński, W. 1971. Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Kowalski, S. 1990. Krytyka solidarnościowego rozumu. Warszawa: Wydawnictwo PEN-Tezeusz.
• Kozłowski, T. 2011. Elementy transmisji prokulturowej w społeczeństwie konsumpcyjnym. Kultura i Społeczeństwo. 2, ss. 209-228.
• Król, M. 1998. Demokracja wychowała cyników. Życie, 3-4 października.
• Lewowicki, T. 2007a. O tożsamości, kondycji i powinnościach pedagogiki. Warszawa - Radom: Instytut Technologii Eksploatacji - PIB.
• Lewowicki, T. 2007b. Problemy kształcenia i pracy nauczycieli. Warszawa - Radom: Instytut Technologii Eksploatacji - PIB.
• Mariański, M. 1995. Młodzież między tradycją a nowoczesnością. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Mikułowski-Pomorski, J. 1995. Kształtowanie się obrazu Europy w prasie polskiej w latach 1989-1991. Wrocław - Warszawa - Kraków: Ossolineum.
• Miszalska, A. 2000. Sytuacja demokracji u schyłku wieku. Kultura i Społeczeństwo. 3, ss. 23-46.
• Morawska, E. 2002. Socjologia historyczna. W: Encyklopedia socjologii. T. 4. Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 65-69.
• Murawski, K. 1989. Władza: Organizacja i współdziałanie. Studia Socjologiczne. 4, ss. 65-80.
• Nowicka, E. 2005. Obcy. W: Encyklopedia socjologii. Suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 165-170.
• Nowosad, I. 2009. Kultura szkoły w rozwoju szkoły. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Olechnicki, K. i Załęcki, K. 1997. Słownik socjologiczny. Toruń: Wydawnictwo Graffiti BC.
• Park, Cf. E. 1924. The concept of social distance. Journal of Applied Sociology. 8, pp. 339-344.
• Radziewicz-Winnicki, A. 1984. Socjologia wychowania w Wielkiej Brytanii (Narodziny, stan, tendencje rozwojowe). Edukacja. 5, ss. 12-25.
• Radziewicz-Winnicki, A. 1985. Z dziejów rozwoju socjologii wychowania w Wielkiej Brytanii (Studium historyczno-porównawcze). Kwartalnik Historii Nauki i Techniki. 2, ss. 337-356.
• Radziewicz-Winnicki, A. i Walker, S. 1986. Rozwój Socjologii Wychowania w Polsce i w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii. Konfrontacje polsko-brytyjskie. W: Radziewicz-Winnicki, A. red. Pedagogika a socjologia wychowania. Katowice: UŚ, ss. 34-65.
• Radziewicz-Winnicki, A. 1993. Działania kompensacyjne oraz struktura wiedzy edukacyjnej w teoriach Basila Bernsteina. W: Radziewicz-Winnicki, A. red. Współcześni socjologowie o wychowaniu (zarys wybranych koncepcji). Katowice: UŚ, ss. 7-27.
• Radziewicz-Winnicki, A. 1998. Tradition and reality in educational ethnography of post - communist Poland. Essays in sociology of education and social pedagogy. Frankfurt Main - Berlin - Bern - New York - Paris - Wien: Peter Lang.
• Radziewicz-Winnicki, A. 2004. Urbanizacja versus globalizacja. Auxilium Sociale - Wsparcie Społeczne.1, ss. 9-29.
• Radziewicz-Winnicki, A. 2017. Komunitaryzm w percepcji współczesnej pedagogiki i praktyki społecznej. Pedagogika Społeczna, 1, s. 9-28.
• Radziewicz-Winnicki, A. 2008. Pedagogika społeczna. Warszawa: WAiP.
• Radziewicz-Winnicki, A. i Wilk, T. 2019. Społeczne funkcje narracji w książkach i rozprawach Profesora Jerzego Nikitorowicza / Osobliwości prezentacji i czytelniczej recepcji. W: Sobecki, M., Misiejuk, D., Muszyńska, J. i Bajkowski, T. red. Człowiek. Pogranicze. Wyzwania Humanistycznej Edukacji. Białystok: Wydawnictwo UwB, ss. 53-75.
• Rawls, J. (1994). Teorie sprawiedliwości. Warszawa: PWN.
• Rogalska-Marasińska, A. 2017. Edukacja międzykulturowa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Łódź: UŁ. Rudzki, J. 1962. „Bild-Zeitung” jako narzędzie kształtowania opinii publicznej i integracji społeczeństwa NRF (październik - grudzień 1961). Studia Socjologiczne. 3, ss. 183-205.
• Sawisz, A. 1989. Szkoła a system społeczny. Warszawa: WSiP.
• Szachaj, A. 2005. Komunitaryzm. W: Encyklopedia socjologii. Suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 131-135.
• Słownik wyrazów obcych PWN. 1978. Warszawa: PWN.
• Szempruch, J. 2010. The school and the teacher in the period of change. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Szempruch, J. 2013. Pedeutologia: Studium teoretyczno-pragmatyczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Szempruch, J. 2018. Feeling of professional burnout in teachers of secondary schools. The New Eduational Rewiew. 4 (54), pp. 219-230.
• Sztompka, P. 1994. Teorie zmian społecznych a doświadczenia polskiej transformacji. Studia Socjologiczne. 3, ss. 9-35.
• Sztompka, P. 1997. Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych. Zaufanie, lojalność, solidarność. Studia Socjologiczne. 4, ss. 5-19.
• Śliwerski, B. 2015. Edukacja (w) polityce. Polityka (w) edukacji. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Śpiewak, P. 1999. Konserwatyzm. W: Encyklopedia socjologii. T. 2. Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 73-77.
• Śliwa, M. 2014. Społeczne i psychologiczne skutki totalitaryzmu. Wrocław: UW.
• Tocqueville, A. 1996. O demokracji w Ameryce. T. 2. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Tobera, P. 2000. Niepokojąca nowoczesność. Kultura i Społeczeństwo. 3, ss. 3-21.
• Wallis, A. 1984. Struktury społeczne wobec urbanizacyjnej hipertrofii. Kultura i Społeczeństwo. 3, ss. 3-8.
• Wark, C. and Gallier, J.F. 2007. Emory Bogardus and the Origins of the Social Distance Scale. The American Sociologist. 38, pp. 383-395.