Szkoła polska na obczyźnie - wielkie nadzieje i... szybki zmierzch. Krótka historia jednej placówki na Łotwie

  • Author: Maria Marta Urlińska
  • Institution: Akademia Ignatianum w Krakowie
  • ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9048-2183
  • Year of publication: 2021
  • Source: Show
  • Pages: 123-137
  • DOI Address: https://doi.org/10.15804/em.2021.02.07
  • PDF: em/15/em1507.pdf

W roku 1989 na terenach byłego ZSRR dokonały się zmiany polityczne i społeczne. Na fali odzyskiwania niepodległości w krajach anektowanych do składu Kraju Rad, uaktywniła się polska mniejszość narodowa. Zyskała szansę na odtworzenie szkół polskich istniejących przed wojną między innymi w niepodległej Łotwie. Zaczęto powoływać do życia placówki edukacyjne, w których dzieci mogły pobierać naukę w języku ich przodków. Otwarto sześć takich szkół - trzy średnie i trzy podstawowe. Z różnym powodzeniem rozwijały one swoją działalność „potykając się” o problemy, jakie stawiano im po drodze, zmieniając prawo oświatowe, ograniczając finansowanie z budżetów gminnych. Nie wszystkie szkoły poradziły sobie i po kilkunastu latach działania zostały zamknięte. Tekst przedstawia historię najnowszą jednej z nich. Pokazany został wieloletni wysiłek organizatorów placówki działającej w Jekabpils od 1994 i zamkniętej w 2015 roku. Opisana została nadzieja towarzysząca powstaniu szkoły, tworzenie klimatu i kultury szkoły. Przez wiele lat trwała walka o pozyskanie uczniów. Pokazany został wysiłek nauczycieli delegowanych do pracy z Polski, upominających się o poziom kształcenia w języku polskim, przeciwstawiających się zmianie koncepcji pracy szkoły pomyślanej jako placówka z wykładowym językiem polskim, którego status władze zmieniły na język obcy. Przedstawiona dokumentacja planów remontu, rozbudowy czy budowy od podstaw nowej placówki wytworzona w latach 2005-2010 przez zainteresowane sprawą podmioty po obydwu stronach granicy, pokazuje determinację miejscowego środowiska polskiego, poszukującego wsparcia swojej inicjatywy po obu stronach granicy. Jednak okazało się, że na szkole w Jekabpils nikomu nie zależało, poza działaczami Związku Polaków na Łotwie i polskimi nauczycielami. Dzisiaj pozostały jedynie dokumenty i wspomnienia.

Polish school in the foreign land - great expectations and... a rapid decline. A short history of one facility in Latvia

In 1989, political and social changes took place in the territory of the former USSR. On the wave of regaining independence in the countries annexed to the state of the Soviets, the Polish national minority became active. It gained a chance to recreate Polish schools that existed before the war, among others, in independent Latvia. Educational institutions were established where children could learn in the language of their ancestors. Six such schools were opened – three secondary and three primary. With varying degrees of success, they developed their activities, “stumbling” over the problems that were imposed on them along the way, changing the education law and limiting the financing from municipal budgets. Not all schools managed to cope and after about a dozen years the activities were closed. The text presents the recent history of one of them. It shows the many years of efforts of the organizers of the facility operating in Jekabpils since 1994 and closed in 2015. It describes the hope accompanying the establishment of the school, creating its atmosphere and culture. For many years, there was a struggle to acquire an apprentice. It shows the efforts of teachers delegated to work from Poland, calling for the level of education in Polish, opposing the change in the concept of school work, conceived as an institution with the Polish language of instruction, reduced by the authorities to teaching it as a foreign language. The presented documentation of plans for renovation, expansion or construction of a new facility from scratch, created in 2005–2010 by interested entities on both sides of the border, shows the determination of the local Polish community seeking support for their initiative on both sides of the border. However, it turned out that no one cared about the school in Jekabpils, apart from the activists of the Union of Poles in Latvia and Polish teachers. Today only documents and memories have remained.

REFERENCES:

  • Lebedek, R. 2009. Jak pomóc szkołom polskim? Polak na Łotwie. 2 (88), s. 1.
  • Lewowicki, T., Nikitorowicz, J. i Szczurek-Boruta, A. red. 2010. Szkolnictwo z polskim językiem nauczania w państwach europejskich – stan, problemy, perspektywy. Białystok Cieszyn – Warszawa: Uniwersytet w Białymsto­ku, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Stowarzyszenie Wspierania Edu­kacji Międzykulturowej.
  • Lewowicki, T., Szczurek-Boruta, A. i Grabowska, B. red. 2013. Kultura w edu­kacji międzykulturowej – konteksty teoretyczne i społeczno-polityczne. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uni­wersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Międzykulturowej, Wydawnictwo Adam Marszałek.
  • Urlińska, M.M. 2007. Szkoła polska na obczyźnie wobec dylematów tożsamo­ściowych. Toruń: UMK.
  • Urlińska, M.M. i Jurzysta, K. 2010. Szkolnictwo polskie na Łotwie. W: Lewo­wicki, T., Nikitorowicz, J. i Szczurek-Boruta, A. red. Szkolnictwo z polskim językiem nauczania w państwach europejskich – stan, problemy, perspek­tywy. Białystok Cieszyn – Warszawa: Uniwersytet w Białymstoku, Wy­dział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Międzykulturowej, ss. 143–182.
  • Urlińska, M.M. 2013. Kultura szkoły pogranicza kultur (łotewska przestrzeń – polskie klimaty). W: Lewowicki, T., Szczurek-Boruta, A. i Grabowska, B. red. Kultura w edukacji międzykulturowej – konteksty teoretyczne i spo­łeczno-polityczne. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Międzykulturowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 159–179.
  • Urlińska, M.M. i Jurzysta, K. 2017. Pomiędzy nadzieją a (nie)spełnieniem. Rola polskiego nauczyciela na Łotwie. Toruń: UMK.

Polska Szkoła Podstawowa w Jekabpils szkoła polska na Łotwie polska mniejszość narodowa Polish national minority Polish school in Latvia Polish Primary School in Jekabpils

Wiadomość do:

 

 

© 2017 Adam Marszałek Publishing House. All rights reserved.

Projekt i wykonanie Pollyart