Odmienność a poczucie bezpieczeństwa, czyli co możemy i co powinniśmy zmienić w naszym myśleniu o Innych w ilustracji filmowo-teatralnej

Jednym z wielu obrazów współczesności jest wzajemne funkcjonowanie osób reprezentujących odmienne kultury, narodowość, rasę czy religię. To sprawia, że w poszczególnych społecznościach pojawia się szereg nieporozumień czy konfliktów, powodowanych brakiem wiedzy o wzajemnej kulturze. Rysująca się coraz powszechniej odmienność we współczesnych społeczeństwach generując wielorakie obawy i lęk uniemożliwia zachowanie poczucia bezpieczeństwa. Tymczasem odmienność/różnorodność kulturowa, etniczna, narodowa winna być postrzegana jako wspólne dobro służące budującym się wspólnotom. Tym samym ujawnia się brak świadomości, że odmienność kulturowa to wartość, swoiste bogactwo warunkujące szerokie możliwości holistycznego rozwoju, a nie zagrożenie tożsamości czy wolności. By stan taki osiągną potrzeba świadomości i wiedzy. Niniejszy tekst jest zatem próbą zainteresowania społeczeństwa przedmiotowym zagadnieniem, które można oswoić i rozwinąć dzięki edukacji międzykulturowej, która może przybrać różne formy edukacji, także poprzez poszczególne dziedziny sztuki, takie jak teatr czy film. Wspomniane dziedziny sztuki stanowią nie tylko pole edukacji, poznania różnorodności, ale są narzędziem kształtowania postaw, zainteresowań, wyrażania emocji czy modelowania sposobu myślenia o odmienności. Propozycje konkretnych (wybranych) spektakli czy filmów, oparto zasadniczo na pełnym przekonaniu, że sztuka stanowi nie tylko wartość autoteliczną, artystyczną, ale jest narzędziem formującym kierunek myślenia w określonym zakresie.

Dissimilarity versus feeling of safety - what we can and should change in our thinking about Others in a film and theatrical illustration

One of many modern images is the mutual functioning of people who represent different cultures, nationality, race, and religion. This causes a number of misunderstandings or conflicts in individual communities, motivated by a lack of knowledge about each other’s culture. The increasingly common dissimilarity in modern societies, generating multiple fears and anxieties, makes it impossible to maintain a sense of security. Meanwhile, variety - cultural, ethnic, national diversity - should be seen as a common good for building communities. Thus, there is a lack of awareness that cultural diversity is a value, a specific richness that determines the broad possibilities of holistic development rather than a threat to identity or freedom. In order to achieve this, awareness and knowledge are needed. This text is therefore an attempt to interest the society in the subject matter, which can be tamed and developed through intercultural education, which can take various forms, including specific fields of art, such as theater or film. These art fields are not only a field of education, learning about diversity, but they are a tool for shaping attitudes, interests, expressing emotions, modelling the way of thinking about diversity. The suggested (selected) performances or films are mostly based on the full conviction that art is not only an autotelic and artistic value, but is a tool that shapes the direction of thinking within a certain range.

REFERENCES:

• Bauman, Z. 2006. Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bauman, Z. 2011. Kultura w płynnej nowoczesności. Warszawa: Państwowy Instytut Audiowizualny.
• Beck, U. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. War­szawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bereźnicki, F. 2007. Wybrane zagadnienia. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
• Beuys, J. 1990. Teksty, komentarze, wywiady. Wybór, oprac., wstęp J. Jedliń­ski. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Ruchu i Centrum Sztuki Współ­czesnej.
• Chymkowski, R., Dudzik, W. i Wójtowski, M. 2003. Wiedza o kulturze. War­szawa: WSiP.
• Duraj-Nowakowa, K. 2012. Uniwersalne wartości kultury kształtowania pro­fesjonalnej gotowości pedagogów/nauczycieli. W: Nowakowska-Kemp­na, I. red. Uniwersalne wartości kultury w edukacji i terapii. Kraków: Wy­dawnictwo WAM, ss. 227–242.
• Gawrak, Z. 1962. Jan Epstein. Studium natury w sztuce filmowej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Hardin, R. 2008. Zaufanie i społeczeństwo. W: Sztompka, P. i Bogunia-Bo­rowska, M. red. Socjologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Znak, ss. 525–559.
• Hausbrandt, A. 1983. Teatr w społeczeństwie. Warszawa: WSiP.
• Hohensee-Ciszewska, H. 1976. Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych. Warszawa: WSiP.
• Inge, W. 1958. Théâtre Arts. 8.
• Lewicki, B. red. 1984. Kino i telewizja Warszawa: WSiP.
• Nikitorowicz, J. 2009. Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: WAiP.
• Schneider, A. 1961. Théâtre Arts. 3.
• Szempruch, J. i Smyła, J. 2020. Wyzwania edukacyjne współczesnego świata a odpowiedzialność i etyczność działań nauczyciela. W: Rzymełka-Frąc­kiewicz, A. i Wilk, T. red. Problematyczność rozwoju człowieka w obsza­rze edukacji i kultury współczesnej. Socjopedagogiczne szkice polemiczne. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, ss. 67–81.
• Suchodolski, B. 2003. Edukacja permanentna: rozdroża i nadzieje. Warszawa: Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej.
• Szajna, J. 2007. Orędzie na Międzynarodowy dzień teatru. Polski Ośrodek ITI.
• Wilkinson, I. 2008. W stronę socjologicznej konceptualizacji problemu lęku. W: Sztompka, P. i Bogunia-Borowska, M. red. Socjologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Znak, ss. 856–883.
• Winnicka, E. 2015. Kolorowanie biało-czerwonego. 46, ss. 26–28.
• Wojnar, I. 1970. Estetyka i wychowanie. Warszawa: PWN.
• Wojnar, I. 1984. Sztuka jako „podręcznik życia”. Warszawa: Nasza Księgarnia.