Stygmatyzacja przeniesiona wyzwaniem dla edukacji międzykulturowej

Courtesy stigma – a challenge for intercultural education

In the article, I describe sick people and people from their immediate environment as Other. I present sociological concepts and research results regarding courtesy stigma. I present an analysis of the narrative interview regarding the mother’s experience of stigmatizing a sick child. Intercultural education is to prepare for life in a diverse world, shape the understanding of difference, learn to get rid of prejudices and stereotypes, therefore, in the end of my considerations, I propose solutions to this pedagogical concept that can improve the well-being of sick people and their relatives stigmatized by the environment.

W artykule opisuję osoby chore oraz osoby z ich najbliższego otoczenia jako Innych. Podaję koncepcje socjologiczne oraz wyniki badań dotyczące stygmatyzacji przeniesionej. Przedstawiam analizę wywiadu narracyjnego dotyczącą doświadczenia piętnowania przez matkę dziecka chorego. Edukacja międzykulturowa ma przygotowywać do życia w zróżnicowanym świecie, kształtować rozumienie odmienności, uczyć wyzbywania się uprzedzeń i stereotypów, dlatego w zakończeniu moich rozważań proponuję rozwiązania tej koncepcji pedagogicznej, które mogą poprawić dobrostan osób chorych oraz ich bliskich stygmatyzowanych przez otoczenie.

REFERENCES:

• Aronson, E., Wilson, T. i Akert, R. 2006. Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka.
• Biernat, M. i Davidio, J. 2008. Piętno i stereotypy. W: Heatherton, T., Kleck, R., Hebl, M. i Hull, J. red. Społeczna psychologia piętna. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, ss. 91–125.
• Błeszyńska, K. 2006. Stygmatyzacja. W: Pilch T. red. Encyklopedia pedago­giczna XXI wieku. Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”, s. 1102.
• Buber, M. 1974. Słowa i zasady. Kraków: Znak.
• Buber, M. 1992. Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Warszawa: Inco-Veritas.
• Byra, S. i Parchomiuk, M. 2014. Stygmatyzacja przeniesiona. Część 1: per­spektywa rodziców dzieci z niepełnosprawnością i chorobą. Niepełno­sprawność. 15, ss. 29–46.
• Corrigan, P.W. and Watson, A.C. 2002. Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry. 1 (1), pp. 16–20.
• Czykwin, E. 2007. Stygmat społeczny. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Fernandez, F.C. and Arcia, E. 2004. Disruptive Behaviors and Maternal Re­sponsibility: A Complex Portrait of Stigma, Self-Blame, and Other Reac­tions. Hispanic Journal of Behavioral Sciences. 26 (3), pp. 356–372.
• Gadamer, H.-G. 2021. Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN.
• Goffman, E. 1961. Essays on the Social Situation of Mental Patiens and Other Inmates. New York: The Anchor Books Doubleday & Compapany.
• Goffman, E. 1975. Charakterystyka instytucji totalnych. W: Dereczyński, W., Jasińska-Kania, A. i Szacki, J. red. Elementy teorii socjologicznych. Warsza­wa: PWN, ss. 151–152.
• Goffman, E. 2007. Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kaźmierska, K. 1997. Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne. W: Czyżewski, M., Piotrowski, A. i Rokuszewska-Pawełek A. red. Biografia a tożsamość narodowa. Łódź: UŁ, ss. 35–44.
• Klajmon-Lech, U. 2021. Praca lekarzy i personelu medycznego nad trajektorią rzadkiej choroby dziecka i jego rodziny: analiza biografii. Kultura i Edukacja. 1, ss. 204–211.
• Klajmon-Lech, U. 2018. Trajektoria życia rodziców dzieci z rzadkimi chorobami genetycznymi. Formy społecznego wsparcia. Toruń: Adam Marszałek.
• Koro-Ljungberg, M. and Bussing, R. 2009. The management of courtesy stigma in the lives of families with teenagers with ADHD. Journal of Family Issues. 30 (9), pp. 1175–1200.
• Krakus, K. 2015. Psychologiczne i społeczne konsekwencje stygmatyzacji na przykładzie osób chorujących przewlekle. Edukacja Etyczna. 10, ss. 57–66.
• Levinas, E. 1986. Znaczenie a sens. Literatura na Świecie. 11–12, ss. 263–270.
• Maciejczak, M. 2001. Świat według ciała w fenomenologii percepcji M. Merleau-Ponty’ego. Warszawa: IFiS PAN.
• Major, B. and O’Brien, L.T. 2005. The Social Psychology of Stigma. Annual Review Of Psychology. 56, pp. 393–421.
• Mak, W.W.S. and Cheung, R.Y.M. 2008. Affiliate Stigma Among Caregivers of People with Intellectual Disability or Mental Illne. 21 (6), pp. 532–545.
• Mak, W.W.S. and Kwok, Y.T.Y. 2010. Internalization of stigma for parents of children with autism spectrum disorder in Hong Kong. Social Science & Medicine. 70 (12), pp. 2045–2051.
• McRae, H. 1999. Managing Courtesy stigma: the case of Alzheimer’s disease. Sociology of Health and Illness. 21 (1), pp. 54–70.
• Melosik, Z. 1995. Postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji. Toruń: Edytor.
• Merleau-Ponty, M. 1960. Signes. Paris: Wyd. Gallimard.
• Moses, T. 2010. Being treated differently: stigma experiences with family, peers, and school staff among adolescents with mental health disorders. Social Science and Medicine. 70 (7), pp. 985–993.
• Nelson, T. 2003. Psychologia uprzedzeń. Gdańsk: GWP.
• Rzeźnicka-Krupa, J. 2013. Inny i pedagogika: doświadczanie Inności i relacja z Innym jako kategorie nauk o wychowaniu. Studia Edukacyjne. 28, ss. 31–45.
• Sontag, S. 2016. Choroba jako metafora. Aids i jego metafory. Kraków: Wyd. Karakter.
• Strauss, A.L., Fagerhaugh, S., Suczek, B. i Wiener, C. 2012. Praca nad odczu­ciami. W: Kaźmierska, K. red. Metoda biograficzna w socjologii. Kraków: Nomos, ss. 801–824.
• Szczygieł, M. 2020. O percepcji i autopercepcji wybranych grup zagrożonych stygmatyzacją. Kraków: Impuls.
• Świątkiewicz-Mośny, M. 2010. Tożsamość napiętnowana. Socjologiczne stu­dium mechanizmów stygmatyzacji i autostygmatyzacji na przykładzie kobiet z zespołem Turnera. Kraków: Nomos.
• While, A.E. and Clark, L. 2010. Overcoming ignorance and stigma relating to intelectual disability in healthcare. A potential solution. Journal of Nursing Management. 18 (2), pp. 166–172.