Szkoła dla wsi w Polsce i na świecie – konteksty społeczne i kulturowe

School for countryside in Poland and worldwide – social and cultural contexts

This text draws some social and cultural problems connected with a primary school for countryside in Poland and USA. This is divided – except introduction – into four main parts. The first one deals with efforts undertaken in the past to improve education to the country. Problems associated with collective municipal schools are presented in the second part. Part three and four reflects on the research results of small schools in USA and Poland in XX and XXI c.

W artykule zostały poruszone wybrane społeczne i kulturowe problemy funkcjonowania szkół podstawowych na wsi, na przykładzie Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Poza wprowadzeniem, tekst składa się z czterech głównych części. W pierwszej przedstawiono niektóre próby poprawy powszechnej edukacji na wsi w przeszłości. Druga część poświęcona jest zbiorczości szkolnictwa na wsi, a przede wszystkim zbiorczym szkołom gminnym. Część trzecia i czwarta przedstawiają wyniki badań nad małymi szkołami w USA w latach 80. ubiegłego stulecia oraz w Polsce w XX i XXI wieku.

REFERENCES:

• Adamowicz, M. i Nowak, A. 2005. Szkoły wiejskie w kontekście kreowa­nia kapitału ludzkiego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy. 6, ss. 339–346.
• Falski, M. 1925. Materjały do projektu do projektu sieci szkół powszechnych. Warszawa: Książnica-Atlas.
• Falski, M. 1973. Fragmenty prac z zakresu oświaty 1945–1972. Studia Pedagogiczne. XXVII, Ossolineum. Wypowiedź na Ogólnopolskim Zjeździe Oświatowym. Łódź: czerwiec 1945.
• Falski, M. 1974. Fragmenty prac z zakresu oświaty 1900–1944. Studia Peda­gogiczne. XXXI, Ossolineum.
• Gulliford, A. 1983. America’s country schools. Washington D.C.: The Pre­servation Press.
• Kwieciński, Z. 1995. Socjopatologia edukacji. Olecko: Mazurska Wszechnica Nauczycielska.
• Matyjas, B. 2019. Środowisko wiejskie jako przestrzeń edukacji szkolnej dzie­ci. Pedagogika Społeczna. 3 (18), ss. 325–339.
• Michalska, S. 2020. Szkoła wiejska w czasie pandemii. Wieś i Rolnictwo. 3, ss. 119–139.
• Miśkowicz, J. i Wojnarowska, M. 2015. Jak wspierać szkoły wiejskie z klasami łączonymi. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Muse, I., Smith, R.B. and Baker, B. 1987. The one-teacher school in the 1980s. New Mexico – Colorado: Office of Educational Research and Improve­ment.
• Muse, I., Hite, S., Randall, V. and Jensen, A. 1998. One-teacher schools in America. The Teacher Educator. 3 (33), pp. 141–149.
• Mały Rocznik Statystyczny. 1938. Warszawa: GUS.
• One-teacher schools today. 1960. Washington D.C.: National Education Association.
• Oświata i Wychowanie w roku szkolnym 2019/2020. 2020. Warszawa: GUS.
• Piwowarski, R. 2000. Szkoły na wsi – edukacyjne wyzwanie. Warszawa: IBP.
• Polska 1918–2018. 2018. Warszawa: GUS.
• Rocznik Demograficzny. Warszawa: GUS.
• Rocznik Statystyczny. 1966, 1975, 1989. Warszawa: GUS.
• Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. 2020. Warszawa: GUS.
• Rocznik Statystyczny Szkolnictwa 1984/1985. 1985. Warszawa: GUS.
• Roth, D., Effland, A.B.W. and Bowers, D.E. 2002. Federal Rural Development Policy in the Twentieth Century. Washington: United States Department of Agriculture – Economic Research Sernice.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad podziału czę­ści oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. „Dziennik Ustaw” 111/1999, poz. 1284.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Nauki w sprawie sposobu po­działu części oświatowej subwencji ogólnej w roku 2021. „Dziennik Ustaw” 2020, poz. 2384.
• Supule, I. 2019. Community school model: is it an alternative for school clo­sures in rural territories? Eastern European Countryside. 25, pp. 171–193.
• Wagner, B. 2021. Wiejska oświata w Polsce w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Wieliczko, B. 2006a. Polityka Unii Europejskiej wobec obszarów wiejskich. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
• Wieliczko, B. 2006b. Polityka USA wobec obszarów wiejskich. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. 3, ss. 75–92.
• Wroczyński, R. 1980. Dzieje oświaty polskiej 1795–1945. Warszawa: PWN.
• Wroczyński, R. 1988. Marian Falski i reformy szkolne w Rzeczypospolitej. Warszawa: PWN.