Sulla declinazione dei cognomi italiani in polacco

On the declension of Italian surnames in Polish

Polish inflexional morphology, with its rich inventory of rules relating to noun declension, also involves surnames of foreign origin. Generally, these surnames should be inflected just as Polish common names or adjectives are, depending on the inflexional paradigm to which they belong. However, the declension of foreign nouns involves various complications of phonetic, orthographic, and, most of all, inflexional natures, not only because of a relatively high number of rules governing the Polish morphological system, but also because some of these rules have not yet been determined in a definitive manner and the declension itself, in some cases, is optional. For this reason, speakers of Polish, to avoid inflecting a given surname, often prefer to adopt various editorial strategies, so to speak; in their texts, however, we can still find numerous incorrect inflexional forms and inconsistent or outright wrong inflexional strategies. With this article, then, I intend to expose the detailed rules relating to the declension of Italian surnames in Polish and analyse the occurrences of these surnames in Polish texts that have appeared in Italica Wratislaviensia.

La morfologia flessiva polacca, con il suo ricco inventario di regole relative alla declinazione sostantivale, coinvolge ugualmente i cognomi di provenienza straniera. In linea di massima, simili cognomi andrebbero declinati come nomi comuni o aggettivi polacchi, a seconda del paradigma flessivo cui appartengono. In realtà, la declinazione dei sostantivi stranieri comporta vari problemi di natura fonetica, ortografica e, soprattutto, flessiva, non solo per via di un numero relativamente alto di regole che governano il sistema morfologico polacco, ma anche perché alcune regole non sono state determinate in maniera definitiva e la stessa flessione, in alcuni casi, non è obbligatoria. In effetti, gli utenti della lingua polacca, per evitare di declinare un dato cognome, preferiscono spesso ricorrere a varie strategie redazionali. Nei loro testi non mancano, però, né forme sbagliate dei cognomi, né strategie flessive incoerenti o addirittura scorrette. Con il presente lavoro si intende, quindi, esporre in maniera possibilmente più dettagliata le regole relative alla declinazione dei cognomi italiani in lingua polacca insieme all’analisi delle occorrenze di tali cognomi nei testi polacchi apparsi su Italica Wratislaviensia.

REFERENCES:

• Alinei, M., & Benozzo, F. (2017). Dizionario etimologico-semantico dei cognomi italiani. Savona: PM.
• Bajerowa, I. (1998). Wstyd nie odmieniać nazwisk. Poradnik Językowy, 10/1988, 51.
• Bartmińska, I., & Bartmiński, J. (1992). Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych. Olsztyn: Książnica Polska.
• Broniś, O. (2017). Analiza semantyczna i fonetyczna wybranych fałszywych przyjaciół polsko-włoskich. In M.B. Majewska (Ed.), Wokół homonimii międzyjęzykowej (pp. 175-192). Warszawa: UKSW.
• Cieślikowa, A. (2008). Mały słownik odmiany nazw własnych (2nd ed.). Warszawa: Rytm.
• De Felice, E. (1978). Dizionario dei cognomi italiani. Milano: Mondadori.
• Gruszczyński, W., & Bralczyk, J. (2002). Słownik gramatyki języka polskiego. Warszawa: WSiP.
• Grzenia, J. (2002). Słownik nazw własnych. Warszawa: PWN.
• Grzenia, J. (2007, March 30). Charles Pasqua. Poradnia językowa PWN. Retrieved from sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Charles-Pasqua;8110.html.
• Jadacka, H. (2005). Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia. Warszawa: PWN.
• Karaś, M., & Madejowa, M. (Eds.). (1977). Słownik wymowy polskiej PWN. Warszawa/Kraków: PWN.
• Katedra Kulturoznawstwa DSW (n.d.). Poradnia językowa Dolnośląskiej Szkoły Wyższej. Retrieved from dsw.edu.pl/kulturoznawstwo/kultura-od-salonu/poradnia-jezykowa.
• Konik, R. (2003). Katastrofiści i przystosowani czyli typologia współczesnych intelektualistów według Umberta Eca. Nowa Krytyka, 14, 269-279.
• Kwapisz-Osadnik, K. (2012). Podstawowe wiadomości z gramatyki polskiej i włoskiej. Szkic porównawczy. Katowice: UŚ.
• Liotta, R. (1992). Lingua polacca. II. Tavole sinottiche. Milano: Vita e Pensiero.
• Markowski, A. (Ed.). (2006). Wielki słownik poprawnej polszczyzny. Warszawa: PWN.
• Maturi, P. (2006). I suoni delle lingue, i suoni dell’italiano. Introduzione alla fonetica. Bologna. il Mulino.
• Miodunka, W. (1977). Pisownia fonetyczna w słowniku wymowy polskiej. In M. Karaś & M. Madejowa (Eds.), Słownik wymowy polskiej PWN (pp. xxiv-xxvi). Warszawa/Kraków: PWN.
• Nosilia, V. (2017). Il sostantivo. In eadem (Ed.), Polacco compatto. Dizionario polacco/italiano, italiano/polacco (pp. 477-484). Bologna: zanichelli.
• Ostaszewska, D., & Tambor, J. (2004). Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Warszawa: PWN.
• Polański, E. (2016). Pisownia nazw własnych. In idem (Ed.), Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji (pp. 93-108). Warszawa: PWN.
• Polański, K. (Ed.). (2003). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław/Warszawa/Kraków: Ossolineum.
• Wolańki, A. (2013, October 7). Pietro da Cortona. Poradnia językowa PWN. Retrieved from sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/;14527.
• Wolańki, A. (2018, April 16). Odmiana nazwisk obcych z przyimkami. Poradnia językowa PWN. Retrieved from sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Odmiana-nazwisk-obcych-z-przyimkami;18537.html.
• Wojtowicz, W. (1997). Umberto Eco i światy możliwe. Pamiętnik Literacki, 88/2, 77-96.
• Zdunkiewicz-Jedynak, D. (2006). Nazwiska [hasło problemowe]. In A. Mar- kowski (Ed.). (2006), Wielki słownik poprawnej polszczyzny (pp. 1612-1623). Warszawa: PWN.