Pozaideologiczne uwikłania. Ukryty program we współczesnej debacie edukacyjnej

Beyond Ideological Entanglement. The Hidden Agenda in the Contemporary Educational Debate

The purpose of this article is to reconstruct a state of the debate ongoing for over a half of the century on the so-called the hidden program. The different theoretical positions are compared and presented – from those who take the hidden program as a central concept and category, to those denying its presence in social sciences. Contentious issues have been outlined, above all in the views of the nature, sources and results of this phenomenon. Vigorous discussions ongoing in the English literature, often having the ideological roots, are used by the author to present the own perspective of the hidden program as an important educational category, but ignored in Polish science, that may become an inspiration for theorists and practitioners and also may become a tool for diagnosis and critique.

REFERENCES:

• Ahola S., Hidden Curriculum in Higher Education: Something to Fear for or Comply to?, http://ruse.utu.fi/PDF_tiedostot/HCarticle.pdf, [dostęp: 4.06.2012].
• Bauman T., Ukryte aspekty edukacji [w:] Kontestacje pedagogiczne, B. Śliwerski (red.), Kraków 1993.
• Bergenhengouwen G., Hidden Curriculum in the University, „Higher Education” 1987, nr 2, vol. 16.
• Bernstein B., Class, Codes and Control: Vol. 3, Towards a Theory of Educational Transmission, London 1977.
• Bourdieu P., Passeron J., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 1990.
• Chiang L., A Replay to „Witches, Weather Gods, and Phlogiston: The Demise of the Hidden Curriculum”, „Curriculum Inquiry” 1989, nr 2, vol. 19.
• Cornbleth C., Beyond Hidden Curriculum?, „Journal of Curriculum Studies” 1984, nr 1, vol. 16.
• Cornbleth C., Curriculum in Context, Basingstoke 1990.
• Dogherty K., Hammack F.M. , Druga strona uczelni: nieakademickie efekty edukacji wyższej, „Socjologia Wychowania AUNC” 1997, t. XIII.
• Dreeben R., On What is Learned in School, Massachusetts 1968.
• Dreeben R., The Unwritten Curriculum and Its Relation to Values, „Journal of Curriculum Studies” 1976, nr 2, vol. 8.
• Dylak S., Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programów nauczania, Warszawa 2000.
• Eisner E.W., The Educational Imagination: On Design and Evaluation of School Programs, New York 1994.
• Everhart R.B., Reading, Writing, and Resistance. Adolescence and Labour in a Junior High School, Boston 1983.
• Gair M., Mullins G., Hiding in Plain Sight [w:] The Hidden Curriculum in Higher Education, E. Margolis (red.), New York–London 2001.
• Gehrke N., Rituals of the Hidden Curriculum [w:] Children in Time and Space, K. Yamomoto (red.), New York 1979.
• Gerholm T., On Tacit Knowledge in Academia, „European Journal of Education” 1990, nr 3, vol. 25.
• Ginsburg M.B., Clift R.T. , Ukryty program akademickiego przygotowania nauczycieli, „Socjologia Wychowania AUNC” 1997, t. XIII.
• Giroux H., Purple D. (red.), The Hidden Curriculum and Moral Education. Deception and Discovery, Kalifornia 1983.
• Gordon D., Education as Text: The Varieties of Educational Hiddenness, „Curriculum Inquiry” 1988, nr 4, vol. 18.
• Gordon D., The Concept of the Hidden Curriculum, „Journal of Philosophy of Education” 1982, nr 2, vol. 16.
• Illich I., Społeczeństwo bez szkoły, Warszawa 1976.
• Jackson Ph.W., Life in Classrooms, New York 1968.
• Janowski A., Uczeń w teatrze życia szkolnego, Warszawa 1995.
• Kwiecińska R., Kwieciński Z., Ukryty program w procesie kształcenia nauczycieli w okresie szybkich przemian, „Rocznik Pedagogiczny” 1997, nr 20.
• Lakomski G., Witches, Weather Gods, and Phlogiston: The Demise of the Hidden Curriculum, „Curriculum Inquiry” 1988, nr 4, vol. 18.
• Lynch K., The Hidden Curriculum: Reproduction in Education, a Reappraisal, London 1989.
• Margolis E. (red.), The Hidden Curriculum in Higher Education, New York–London 2001.
• Margolis E., Romero M., The Departmen is Very Male, Very White, Very Old and Very Conservative: The Functions of the Hidden Curriculum in Graduate Sociology Departments, „Harvard Educational Review” 1998, nr 1, vol. 68.
• Martin J., What Should We Do with a Hidden Curriculum when We Find One? , „Curriculum Inquiry” 1976, nr 6.
• McLaren P., Edukacja jako system kulturowy, cz. IV, Toruń 1994.
• Meighan R., Socjologia edukacji, Toruń 1993.
• Merton R., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa 1982.
• Nowotniak J., Ukryty program szkolnej rzeczywistości, Szczecin 2002.
• Nowotniak J., Ukryty program wychowania [w:] Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), t. 3, Gdańsk 2007.
• Pauluk D., Czego uczą studia? O ukrytych wymiarach uniwersyteckiej edukacji pedagogów i nauczycieli, „Kultura i Edukacja” 2010, nr 2, vol. 76.
• Portelli J.P., Exposing the Hidden Curriculum, „Journal of Curriculum Studies” 1993, nr 4, vol. 25.
• Pryszmont-Ciesielska M., Ukryty program edukacji akademickiej, Wrocław 2010.
• Sawisz A., Szkoła a system społeczny, Warszawa 1989.
• Schubert W.H., Curriculum Research [w:] Encyclopedia of Educational Research, H.E. Mitzel (red.), New York 1982.
• Seddon T., The Hidden Curriculum: An Overview, „Curriculum Perspectives” 1983, nr 1.
• Snyder B.R., The Hidden Curriculum, New York 1973.
• Sosniak, The Generalist Educator: Making a Mark on Curriculum Studies [w:] A Life in Classrooms. Philip W. Jackson and the Practice of Education, D.T. Hansen, M.E. Driscoll, R.V. Arcilla (red.), New York–London 2007.
• Szkudlarek T., Śliwerski B., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków 1992.
• Szymborski K., Terrorysta po Harvardzie, „Charaktery” 2009, nr 5, vol. 148.
• Vallance E., Hiding the Hidden Curriculum: An Interpretation of the Language of Justyfication in Nineteenth-Century Education Reform [w:] The Hidden Curriculum and Moral Education, H. Giroux, D. Purple (red.), California 1983.
• Wilcox K., Ethnography as a Methodology and Its Application to the Study of Education: A Review [w:] Doing the Ethnography of Schooling, New York 1982.
• Willis P., Learnig to Labour; How Working Class Kids Get Working Class Jobs, Lexington 1977.
• Witkowski L., W kręgu polityki radykalnej (dekonstrukcja – walka – etyczność) [w:] Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Warszawa 1993.
• Witkowski L., Wokół teorii i praktyki rytuałów szkolnych, cz. II, Toruń 1992.
• Wolan T., Diagnoza edukacyjna w ukrytym programie szkół wyższych [w:] Polski system edukacji po reformie 1999. Stan, perspektywy, zagrożenia, Z. Andrzejak, L. Kacprzak, K. Pająk (red.), t. 2, Warszawa 2005.
• Zemło M., Ukryty program szkoły, „Studia Socjologiczne” 1996, nr 1, vol. 140.
• Żłobicki W., Ukryty program w edukacji. Między manipulacją a niewiedzą, Kraków 2003.