Emocje w procesie uczenia się – koncepcje teoretyczne i przegląd badań

Emotions in the learning process – theoretical concepts and research review

To develop key competencies, it is necessary to build learning environments taking into account their dimensions. The learning process is complex, and emotions are one of the extremely important factors. It is worth adding that both learning and emotions are dealt with by researchers from various fields, including: psychology, pedagogy, neurobiology. The authors present the theoretical foundations of learning and the theory of emotions from various perspectives. The article is a review because it presents the results of Polish and foreign research on the importance of emotions in the learning process. As research shows, emotions influence the level of motivation and the results obtained. However, the analysis of research results indicates the need to address this topic, as it is a niche area of research, especially in Poland. Moreover, the importance of emotions in the process of acquiring knowledge and skills should be taken into account and, therefore, the mental well-being of students and teachers should be taken care of.

Dla rozwoju kompetencji kluczowych konieczne jest budowanie środowisk uczenia się z uwzględnieniem ich wymiarów. Proces uczenia się jest złożony, a jednym z czynników niezmiernie istotnych są emocje. Warto dodać, że zarówno kwestią uczenia się, jak i emocji, zajmują się badacze z różnych dziedzin, m.in. psychologii, pedagogiki, neurobiologii. Autorki przedstawiają teoretyczne podstawy dotyczące uczenia się oraz teorii emocji z różnych perspektyw. Artykuł ma charakter przeglądowy, gdyż zostały przedstawione w nim wyniki polskich i zagranicznych badań odnośnie do znaczenia emocji w procesie uczenia się. Jak dowodzą badania, emocje mają wpływ na poziom motywacji, uzyskiwane wyniki uczenia się. Analiza wyników badań jednak wskazuje na konieczność podejmowania tej problematyki, gdyż stanowi ona niszowy obszar badań, szczególnie na gruncie polskim. Co więcej, należy brać pod uwagę znaczenie emocji w procesie budowania świata wiedzy oraz umiejętności, a przez to zatroszczyć się o dobrostan psychiczny uczniów, jak również nauczycieli oraz wszystkich zaangażowanych w proces edukacyjny.

REFERENCES:

• Ahmed, W., van der Werf, G., Minnaert, A. & Kuyper, H. (2010). Students’ daily emotions in the classroom: Intra-individual variability and appraisal correlates. British Journal of Educational Psychology, 80(4), 583–597.
• Anderson, J.R. (2000). How can the human mind occur in the head inside our skulls but seem so spread out in the world outside? W: J.R. Anderson & C.A. Fincham (red.). The Oxford Handbook of Cognitive Science (s. 143–163). New York: Oxford University Press.
• Aspinwall L.G. & Taylor S.E. (1997). A Stich in time: SelfRegulation and Proactive Coping, Psychological Bulletin, 121(3), 417–436.
• Averill, J.R. (1993). William James’s other theory of emotion. W: M.E. Donnelly (red.), Reinterpreting the legacy of William James (s. 221–229). American Psychological Association.
• Bielak J., Mystkowska-Wiertelak A. (2020). Investigating language learners’ emotionregulation strategies with the help of the vignette methodology. System, 9, 1–13. https://doi.org/10.1016/j.system.2020.102208.
• Bower, G.H. (1991), Mood Congruity of Social Judgment. W: J. Forgas (red.), Emotion and Social Judgment (s. 31–54). Pergamon: Oxford.
• Bui, D.C., Myerson, J. & Hale, S. (2016). Age differences in the use of cognitive control strategies during task switching: An ERP study. Journal of Experimental Psychology: General, 145(10), 1438–1451.
• Council Recommendation of 22 May 2018 on key competences for lifelong learning, downloaded from: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32018H0604(01)).
• Damasio, A.R. (2004). Looking for Spinoza: Joy, sorrow, and the feeling brain. Harvest Books.
• Dumont, H., Istance D. & Benavides F. (red.). (2013). Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce. Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
• Friedman, T.L. (2005). The World is flat: a brief history of the twenty-first century. New York: Farrar, Straus and Giroux.
• Frijda, N. (1998). Różnorodność afektu: emocje i zdarzenia, nastroje i sentymenty. W: P. Ekman, R.J. Davidson (red.). Natura emocji (s. 53–63). Tłum. B. Wojciszke. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Gasiul, H. (2018). Metody badania emocji i motywacji. Warszawa: Difin.
• Gottfried, A.E. & Gottfried, A.W. (2012). Relating parental warmth to children’s emotional experiences and academic achievement. Journal of Educational Psychology, 104(2), 311–324.
• Gross J.J., John O.P. (2002), Wise Emotion Regulation. W: F.F. Barrett, P. Salovey (red.), The Wisdom in Feeling: Psychological Processes in Emotion Intelligence (s. 297–318). New York: Guilford Press.
• Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of feedback: How feedback influences student achievement? Review of Educational Research, 77(1), 81–124.
• Hinton C., Miyamoto, K. & della Chiesa, B. (2008), Brain Research, Learning and Emotions: Implications for Education Research, Policy, and Practice. European Journal of Education, 43(1), 87–103.
• Kahneman, D. (2011). Thinking fast and slow: The surprising truth about thinking faster than you think. Dublin: Penguin Books.
• Kendall, P.C. (2012). Child psychopathology: Diagnosis and treatment (3rd ed.). New York: Guilford Press.
• Kensinger, E.A. (2007). Negative emotion enhances memory accuracy: Behavioral and neuroimaging evidence. Current Directions in Psychological Science, 16(5), 213–219.
• Kolb, B. & Whishaw, I.Q. (2009). Fundamentals of human neuropsychology (6th ed.). New York: Worth Publishers.
• Kornhaber, M. & Ortlieb, S. (2012). The role of motivation in student learning. W: R.A. DiStefano & J. Tollefson (red.), Teaching and learning in higher education: A guide for faculty (s. 123–144). Londyn: Routledge.
• Kuhl, J. (2000). A theory of self-regulation, action control: A cognitive architecture for the relation between motivation and self-control. W: M.P. Zanna (eds.), Advances in experimental social psychology (s. 137–192). Cambridge: Academic Press.
• Larson, R. & Richards, M.H. (1991). Daily companionship in late childhood and early adolescence: changing developmental contexts. Child Dev, 62(2), 284–300.
• LeDoux, J. (2000). Mózg emocjonalny. Tajemnicze podstawy życia emocjonalnego. Poznań: Media Rodzina.
• Łosiak, W. (2007). Psychologia emocji, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Mordka, C. (2012). O możliwości wiedzy emocjonalnej. Zarys stanowiska. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria. R. 21, 3(83), 117–134.
• Oatley, K. & Jenkins, J.M. (2003). Zrozumieć emocje. Tłum. J. Radzicki i J. Suchecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ohme, R.K. (red.) (2007). Nieuświadomiony afekt. Najnowsze odkrycia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Petlak, E. & Zajacova, J. (2010). Rola mózgu w uczeniu się. Kraków: Wyd. Petrus.
• Przybylska, I. (2022). Between Requirements and Caring – Emotional Labour of Polish Teachers. The New Educational Review, 70(4), 82–91.
• Ryan, R.M. & Deci, E. (2000). Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54–67.
• Scherer, K.R. (2005). What are emotions? And how can they be measured? Social Science Information, 44, 695–792.
• Spitzer, M. (2012). Jak uczy się mózg. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sternberg, R.J. (1999). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: WSiP.
• Trautwein, U., Niggli, A., Schnyder, I. & Lüdtke, O. (2009). Between-Teacher Differences in Homework Assignments and the Development of Students’ Homework Effort, Homework Emotions, and Achievement. Journal of Educational Psychology, 101, 176–189.
• Wiggins, G. & McTighe, J. (2005). Understanding by design (2nd ed.). Colombian Applied Linguistics Journal, 19(1), 140–142.
• Zimbardo, F., Johnson, R.L. & McCann, V. (2010). Psychologia. Kluczowe teorie, t. 2, Motywacja i uczenie się. Warszawa: PWN.