The Image of Life (the Sense of Effectiveness versus Learned Helplessness) and Interpersonal Relations in the Perception of Schoolchildren in the Local Environment

present a theoretical and empirical perspective of life perception in the context of young people from two types of schools: primary school (13–15 years old pupils) and high school (16–18 years old students). Theoretical framework based on two theories: cognitive-experiential self-theory of personality by S. Epstein (1985, 1991, 1994, 2003) and Urie Brofenbrenner’s ecological theory (1979) and Polish condition for development in local environment described by many authors (Bańka, 2002; Mendel, 2005; Pilch, Lepalczyk, 1995, Theiss, 2001 and others). I was looking for dependencies between the image of life and interpersonal relations, dependencies between interpersonal relations and the sense of effectiveness and the differentiation of living conditions depending on the size of the place of residence (big city/medium sized cities/small town and rural environment). The image of life was analysed as beliefs about the ability to control events in it and personal effectiveness vs helplessness is a phenomenon mostly determined by learning experiences (reactions of the environment to the individual’s actions), although in part they are developmental in nature, being related to cognitive, emotional and social development. The results of the research, provided by diagnostic survey method, show that in adolescents aged 13–15, the image of life correlates significantly (p˂0,05) and positively (r˃0) with total interpersonal relationships and all its subscales (prosociality, non-aggressiveness, self towards others, support, no threat, others against me). In adolescents aged 16–18, I note significant correlations only in a few parameters – prosociality, self towards others, support and together with the category of interpersonal relations. I did not notice any statistically significant differentiation of living conditions depending on the size of the place of residence among young people aged 13–15 (all of them p>0,05). For the oldest group – among adolescents aged 16–18 – I find lower levels of self-efficiency in students in large cities. It is significantly lower than among adolescents from medium-sized cities and significantly lower than among adolescents from small towns and rural areas among adolescents aged 16–18. It confirmed that social ties, relationships in medium size cities, small towns and rural environments are more close and significant, and offer more opportunities for supporting personal development than big cities for adolescents at their 16–18 years of age.

REFERENCES:

• Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka: w drodze do innej nowoczesności. Scholar.
• Beck, U. (2012). Społeczeństwo światowego ryzyka: w poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa. Scholar.
• Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development. Harvard University Press.
• Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. In A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska (Eds.), Edukacja regionalna (pp. 47–77). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Brzezińska, A. (Ed.) (2021). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Dolata, R. (2008). Szkoła – segregacja – nierówności. Wydawnictwo UW.
• Epstein, S. (1985). The implications of cognitive-experiential self-theory for research in social psychology and personality. Journal for the Theory of Social Behaviour, 15(3), 283–310.
• Epstein, S. (1991). Cognitive-experiential self-theory. An integrative theory of personality. In R. Coleman Curtis (Ed.), The relational self: Convergences in psychoanalysis and social psychology (pp. 111–137). Guilford Press.
• Epstein, S. (1994). Integration of the cognitive and the psychodynamic unconscious. American Psychologist, 9(8), 709–724.
• Epstein, S. (2003). Cognitive-experiential self-theory of personality. In T. Millon & M.J. Lerner (Eds.), Handbook of psychology: Personality and social psychology (Vol. 5, pp. 159–184). John Wiley & Sons, Inc.
• Erikson, E.H. (2002). Dopełniony cykl życia. Trans. A. Gomola. Dom Wydawniczy „Rebis”.
• Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Trans. M. Żywicki. Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Gołek, B., & Wysocka, E. (2011). Kwestionariusz Nastawień Intrapersonalnych, Interpersonalnych i Nastawień wobec Świata (KNIIŚ). Podręcznik testu – wersja dla uczniów szkoły gimnazjalnej. Ministerstwo Edukacji Narodowej.
• Kamiński, A. (1979). Studia i szkice pedagogiczne. KiW.
• Kawula, S. (2012). Pedagogika społeczna. Dzisiaj i jutro. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
• Kuźma, J., & Pułka, J. (Eds.) (2015). The school of tomorrow centred on pupils. AFM Publishing House.
• Mendel, M. (Eds.) (2006). Pedagogika miejsca. Wydawnictwo DSWE TWP.
• Muszyńska, J. (2014). Miejsce i wspólnota. Poczucie wspólnotowości mieszkańców północno-wschodniego pogranicza Polski. Studium pedagogiczne. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Olubiński, A. (2020), „Świat życia” i „Mała ojczyzna” jako obszary procesów edukacyjnych. Przegląd Pedagogiczny, 2, 9–29. https://przegladpedagogiczny.ukw.edu.pl/archive/article/461/swiat-zycia-i-mala-ojczyzna-jako-obszary-procesow-edukacyjnych/article.pdf
• Pilch, T., & Lepalczyk, I. (Eds.) (1995). Pedagogika społeczna. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Pułka, J., & Wysocka, E., (2018). Szkoła stymulująca czy hamująca rozwój osobowości uczniów? Zmiana nastawień w toku edukacji szkolnej. Oficyna Wydawnicza AFM.
• R Core Team (2021). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. https://www.R-project.org/.
• Radlińska, H. (1961). Pedagogika społeczna. Ossolineum.
• Theiss, W. (2001). Mała ojczyzna: perspektywa edukacyjna — utylitarna. In W. Theiss (Ed.), Mała ojczyzna. Kultura. Edukacja. Rozwój lokalny. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Winiarski, M. (2008). Przemiany lokalnego środowiska życia jako wyzwanie dla pedagogów społecznych. In B. Kromolicka (Ed.), Pedagog społeczny w meandrach środowiska lokalnego. Katedra Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Wong, C.S., & Law, K.S. (2002). The Effects of Leader and Follower Emotional Intelligence on Performance and Attitude: An Exploratory Study. The Leadership Quarterly, 13, 243–274.
• Wysocka, E. (2009/2010). Doświadczanie życia w młodości – problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania. Próba opisu strukturalno-funkcjonalnego modelu życia preferowanego przez młodzież z perspektywy pedagogiki społecznej. Wydawnictwo UŚ.
• Wysocka, E. (2011). Kwestionariusz Nastawień Intrapersonalnych, Interpersonalnych i Nastawień wobec Świata (KNIIŚ). Podręcznik testu – wersja dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Ministerstwo Edukacji Narodowej.
• Zaborowski, Z. (2002). Człowiek – jego świat i życie. Próba integracji. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.