Ewolucja systemów oświatowych i postaw młodzieży wobec edukacji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej

This paper is an attempt to show the changes in education in selected countries of Central and Eastern Europe. Article indicates the main directions of change in the philosophy of education and their structural implications for the education system, in response to the changing socio-political and dominant global trends while imitating structural solutions and attitudes present in Western societies. The primary source base constitute a public database (eng. The reports of the World Bank, and Education at Glance published by the OECD) as well as statistical analyzes prepared on their basis. The main aim of this article is to attempt to identify significant similarities and differences which the participation of countries undergoing a similar path of development.

REFERENCES:

• Antonowicz, D. (2015). Między siłą globalnych procesów a lokalną tradycją. Polskie szkolnictwo wyższe w dobie przemian. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Aslund, A. (2010). Jak budowano kapitalizm? Transformacja Europy Środkowej i Wschodniej, Rosji i Azji Środkowej. Warszawa: Wydawnictwo FOR.
• Bauman, Z. (1998). Globalization: The Human Consequences. New York: Columbia University Press.
• Becker, G.S. (1964). Human Capital. A Theoretical and Empirical Analysis with Special Reference to Education. Chicago: University of Chicago Press.
• Behrman, J.R., Stacey, N. (red.) (1997). The Social Benefits of Education. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• Berryman, S. (2000). Hidden challenges to education systems in transition economies. A World Free of Poverty series. Washington, D.C.: The World Bank. Ewolucja systemów oświatowych i postaw młodzieży 161
• Berulava, M.N. (2005). Higher Education in Russia in the Light of Market Reforms. Russian Education and Society, 47 (8), s. 6-13.
• Borowicz, R. (2005). Zjawiska żywiołowe w rozwoju polskiej edukacji. W: M. Dziemianowicz, B. Dorota Gołębniak, R. Kwaśnica (red.), Przetrwanie i rozwój jako niezbywalne powinności wychowania (s. 74-84). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Bowes, L., Thomas, L., Peck, L., Nathwani, T. (2013). International Research on the Effectiveness of Widening Participation. Bristol: HEFCE and OFFA.
• Boyadjieva, P., Ilieva-Trichkova, P. (2016). Expansion of Higher Education and Graduate Employability: Data and Insights from Central and Eastern Europe. W: V. Delteil, V. Kirov (red.), Labour and Social Transformation in Central and Eastern Europe: Europeanization and Beyond (s. 207-227). New York: Routledge.
• Boudon, R. (1974). Education, Opportunity, and Social Inequality: Changing Prospects in Western Society. New York: Wiley-Interscience.
• Brown, P., Lauder, H. & Ashton, D. (2008). Education, Globalization and the Future of the Knowledge Economy. European Educational Research Journal, 7 (2), s. 131-156.
• Castells, M. (1996). The rise of the network society. Oxford: Blackwell.
• Collins, R. (1979). The Credential society. New York: Academic Press.
• Curaj A., Scott P., Vlasceanu L., Wilson, L. (red.). (2012). European higher education at the cross roads: between the Bologna Process and national reforms. Dordrecht, Heidelberg, NY: Springer.
• Dore, R.P. (1976). The Diploma Disease: Education, Qualification and Development. London: George Allen & Unwin.
• Drucker, P. (1969). The age of discontinuity. Guidelines to our changing society. New York: Harper & Row.
• Dziedziczak-Foltyn, A. (2011). Modernizacja społeczno-gospodarcza a szkolnictwo wyższe w Polsce w pryzmacie strategii imitacyjnej. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni, 16, s. 32-46.
• Epuran, G., Gârdan, I.P., Gârdan, D.A., Tescașiu, B. (2016). Modernisation of Higher Education in the Context of European Integration-A Comparative Analysis. Amfiteatru Economic, 18 (42), s. 351-368.
• European Commission/EACEA/Eurydice (2015). The European Higher Education Area in 2015: Bologna Process Implementation Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: PWN.
• Goastellec, G. (2008). Changes in Access to Higher Education: From Worldwide Constraints to Common Patterns of Reform? W: D. Baker (red.), The Worldwide Transformation of Higher Education. International Perspectives on Education and Society, Vol. 9 (s. 1-26). UK: Emerald Group Publishing Limited.
• Hadjar, A., Becker, R. (red.) (2009). Expected and Unexpected Consequences of the Educational Expansion in Europe and the US. Theoretical Approaches and empirical findings in comparative perspective. Bern-Stuttgart-Vien: Haupt.
• Herbst, M., Wojciuk, A. (2014). Common Origin, Different Paths. Transformation of Krzysztof Wasielewski 162 Education systems in the Czech Republic, Slovakia, Hungary and Poland. GRINCOH Working Paper Series, Paper No. 4.07.
• Hovdhaugen, E., Frølich, N., Aamodt, P.O. (2013). Informing Institutional Management: institutional strategies and student retention. European Journal of Education, 48 (1), s. 165-177.
• Johnson, M.S. (1996). Western Models and Russian Realities in Postcommunist, Education
• Tertium comparationis, 2 (1996), s. 119-132.
• Karpov, V., Lisovskaya, E. (2005). Educational Change in Time of Social Revolution: The Case of Post-Communist Russia in Comparative Perspective. W: B. Eklof, L.E. Holmes, V. Kaplan (red.), Educational Reform in Post-Soviet Russia. Legacies and Prospects, London: Frank Cass.
• Kertesi, G., Kezdi, G. (2011). Roma employment in Hungary after the post‐communist transition. Economics of Transition, 19 (3), s. 563-610.
• Konstantinovskiy, D.L. (2012). Social inequality and access to higher education in Russia. European Journal of Education, 47 (1), s. 9-24.
• Krasnodębski, Z. (2006). Modernizacja po polsku. W: J. Kloczkowski, M. Szułdrzyński (red.), Drogi do nowoczesności. Idea modernizacji w polskiej myśli politycznej, Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
• Kwiek, M. (2016). From Privatization (of the Expansion Era) to De-privatization (of the Contraction Era): A National Counter-Trend in a Global Context. W: S. Slaughter, B.J. Taylor (red.), Higher Education, Stratification and Workforce Development, Higher Education Dynamics 45, Springer International Publishing Switzerland. DOI: 10.100 7/978-3-319-21512-9_16.
• Lewowicki, T. (red.) (2000). Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Loboda, Z., Lannert, J., Halász, G. (red.) (2007). Education in Hungary. Budapest: Hungarian Institute for Educational Research and Development.
• Misztal, B. (2000). Prywatyzacja wyższego wykształcenia w Polsce. Wyzwania w świetle transformacji systemowej. W: B. Misztal (red.), Prywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce. Kraków: Universitas.
• Nevala, A-M., et al. (2011). Reducing early leaving from education and training in the EU. Brussels: European Parliament. Available at: http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies/download.do?language=en&file=42311.
• NSI (2011). Bulgaria Population and Housing Census 2011, Vol. 1 Population, Book 2 Demographic and Social Characteristics.
• OECD (2010). Education at a Glance 2013: OECD Indicators. OECD Publishing.
• OECD (2015). Education at a Glance 2015: OECD Indicators, OECD Publishing. Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2014/2015. Warszawa: GUS.
• Polyzoi E., Fullan M., Anchan J. (red.) (2003). Change Forces in Post-Communist Eastern Europe. Education in Transition. London, NY: Routledge Falmer.
• Potulicka, E. (2012). Przemiany w analizowanych krajach na tle tendencji ogólnoeuropejskich. W: E. Potulicka, D. Wildebrandt-Wypych, C. Czech-Włodarczyk (red.), Systemy edukacji w krajach europejskich (s. 486-500). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Sandu, D., Stoica, C.A., Umbres, R. (2014). Romanian Youth: concerns, aspirations, Ewolucja systemów oświatowych i postaw młodzieży 163 attitudes and life style. Research report by the Center for Urban and Regional Sociology CURS for Friedrich-Ebert-Stiftung Romania (FES).
• Szafraniec, K. (2011). Młodzi 2011. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.
• Wasielewski, K. (2012). Zmiany poziomu aspiracji edukacyjnych młodzieży jako efekt adaptacji do nowych warunków społeczno-ekonomicznych. W: M. Zahorska (red.), Zawirowania systemu edukacji. Z perspektywy socjologicznych warsztatów badawczych (s. 72-84). Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Wasielewski, K. (2013). Młodzież wiejska na uniwersytecie-droga na studia, mechanizmy alokacji, postawy wobec kształcenia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• World Bank (2015). World Development Indicators. Pobrane z: http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&country=&series=SE.PRM.CMPT.ZS&period=.
• Youth on the Move (2011). Flash Eurobarometer 319b: Education and Training, Mobility, Employment and Entrepreneurship. The Gallup Organization. Youth in Latvia 2008-2013: Activity, Mobility, Participation. Ministry of Education
• and Science of Republic of Latvia (2013). [Jaunieši Latvijā 2008-2013: Aktivitāte, Mobilitāte, Līdzdalība. LR Izglītības un Zinātnes ministrija. Pobrane z http://www.izm.gov.lv/images/statistika/petijumi/Jauniesi_Latvija_2008-201].
• Ziółkowski, M. (1999). O imitacyjnej modernizacji społeczeństwa polskiego. W: P. Sztompka (red.) Imponderabilia wielkiej zmiany: mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji. Warszawa-Kraków: Wydaw. Naukowe PWN.
• Ziółkowski, M. (2000). Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego. Teorie, tendencję, interpretacje. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Żuk, P. (2010). Modernizacja imitacyjna w warunkach społeczeństwa półperyferyjnego-refleksje socjologiczne o przemianach systemowych w Polsce. Studia i Prace Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 12, s. 91-100.