Jaruzelonostalgia? Wizerunek lat osiemdziesiątych w polskim kinie najnowszym (2007-2017)

Artykuł dotyczy sposobów ukazywania dekady lat osiemdziesiątych w polskim kinie najnowszym (w okresie 2007-2017). Autor wskazuje na cztery podstawowe kategorie filmów dotyczących ostatniej dekady PRL-u: „wielkie biografie” dotyczące kluczowych postaci historycznych, takich jak: Lech Wałęsa, Jerzy Popiełuszko czy Ryszard Kukliński; „małe biografie”, odnoszące się do losów osób powszechnie znanych, ale działających poza sferą polityczną, takich jak Zbigniew Religa czy rodzina Beksińskich; „filmy rozrachunkowe”, w których dekada stanu wojennego jest ukazana jako okres przede wszystkich różnego typu wyborów o charakterze polityczno-etycznym, które w taki czy inny sposób oddziałują na czasy współczesne. Ostatnią grupę można nazwać „filmami o codzienności”, odnoszą się one bowiem do „dekady Jaruzelskiego”, jednak pokazują ją nie od strony uwikłania w procesy historyczno-polityczne (choć w większości filmów odgrywają one rolę w życiu bohaterów), ale od strony problemów dnia codziennego.

The article concerns the ways of displaying the decade of the eighties in the Polish newest cinema (in the period 2007-2017). The author points to four basic categories of films about the last decade of the PRL: “great biographies” on key historical figures such as Lech Wałęsa, Jerzy Popiełuszko or Ryszard Kukliński; “Small biographies” referring to the history of wellknown people but operating outside the political sphere, such as Zbigniew Religa or the Beksiński family; “Settlement films”, in which the decade of martial law is shown as a period of, above all, various types of political and ethical choices that in one way or another affect modern times. The last group can be called “films about everyday life”, because they refer to the “Jaruzelski’s decade”, but they show it not from the side of entanglement in historical-political processes (although in most films they play a role in the characters’ lives), but from the everyday problems.

REFERENCES:

• Bell, D. (2014). Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Tłum. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Altheia.
• Gluza, Z. (red.). (2014). W stanie. Zbiorowy dziennik stanu wojennego. Warszawa: Ośrodek KARTA.
• Głowacki, J. (2013). Przyszłem, czyli jak pisałem scenariusz o Lechu Wałęsie dla Andrzeja Wajdy. Warszawa: Świat Książki.
• Klimek, K. (2012). Powtórki z rozrywki, czyli hollywoodzka retromania. Ekran-y, 5 (9), s. 4-11.
• Kornacki, K. (2017). Tworzenie obrazu przeszłości w trylogii robotniczej Andrzeja Wajdy. Przestrzenie Teorii, 27, s. 77-91.
• Łukasiewicz, J. (2008). Twórca w systemie komunistycznym. W: R. Klementowski, S. Ligerski (red.), Artyści a Służba Bezpieczeństwa. Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych. Materiały pokonferencyjne (s. 13-23). Wrocław: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
• Majer, A. (2014). Kino Juliusza Machulskiego. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Kwieciński.
• Orzechowski, H. (2016). „Jack Strong” wcale nie taki mocny. Pobrane z: http://www.newsweek.pl/kultura/jack-strong-recenzja-pasikowski-kuklinski-newsweekpl,artykuly,280317,1.html.
• Pohl, P., Weiher-Sitkiewicz, K. (2016). Jak robić w Polsce filmy, których nikt nie robi? Przypadek „Córek dancingu”. Panoptikum, 16, s. 228-243.
• Popielecki, J. (2016). Bo wszyscy Beksińscy to jedna rodzina. Pobrane z: https://www.filmweb.pl/review/Bo+wszyscy+Beksi%C5%84scy+to+jedna+rodzina-19136.
• Przylipiak, M. (2018). Szofer Wałęsy. Studia Filmoznawcze, 39, s. 107-126.
• Syska, R. (2012). Reaganomatoretro, czyli czekając na herosa. Ekran-y, 5 (9), s. 15-17.
• Światek, R. (2009). Byle jaka hagiografia. Pobrane z: http://www.rp.pl/artykul/268508-Byle-jaka-hagiografia-.html.