Kreatywny punkt widzenia w polskim filmie dokumentalnym (2000-2018)

Romantyczne przeciwstawienie ironii i harmonii, zaczerpnięte od Cypriana Norwida i wykorzystane przez Stanisława Barańczaka w esejach o literaturze współczesnej, jest punktem wyjścia do refleksji nad obecnością (autokreacją) autora w polskim dokumencie kreatywnym w latach 2000-2018. Artykuł odpowiada na pytania o metody poszukiwania tożsamości nowego pokolenia dokumentalistów, którzy podjęli dialog z dawnymi mistrzami, wyszli poza ramy telewizyjnego reportażu i w konsekwencji zdobyli się na trud wejścia na rynek międzynarodowy, sięgając po atrakcyjne dla niego tematy i eksperymentując z formą.

The author’s aim is to present a creative point of view in the Polish documentary film 2000-2018. He is interested in documentary film theory and the place of documentary on the media market. He deals with the artistic identity of the documentary filmmaker. Kopczyński also writes about the specifics of Polish documentary film seen in a global perspective, using both scientific research and his own experience as director and producer of documentary films.

REFERENCES:

• Adamczak, M., Klejsa, K. (red.). (2015). Wokół zagadnień dystrybucji filmowej. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Barańczak, S. (1973). Ironia i harmonia. Szkice o najnowszej literaturze polskiej. Warszawa: Czytelnik.
• Bernard, S.C. (2007). Documentary Storytelling. Making Stronger and More Dramatic
• Nonfiction Films (2nd edition). Oxford: Elsevier, Focal Press.
• Bernard, S.C. (2010). Documentary Storytelling. Creative Nonfiction on Screen (3rd edition). Oxon: Focal Press.
• Bernard, S.C. (2011). Film dokumentalny. Kreatywne opowiadanie. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
• Bławut, J. (2010). Bohater w filmie dokumentalnym. Łódź: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Bobiński, W. (2016). Wykształcić widza. Sztuka oglądania w edukacji polonistycznej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Bordwell, D., Thompson, K. (2014). Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
• Dawid, L. (2017). Dokument umarł? Kamera cyfrowa jako narzędzie dokumentalisty. W: K. Mąka-Malatyńska (red.), Od obserwacji do animacji. Autorzy o kinie dokumentalnym (s. 37-47). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Dubisz, S. (red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hendrykowska, M. (red.). (2005). Klucze do rzeczywistości. Szkice i rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Hendrykowska, M. (red.). (2015). Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945-2014). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Hendrykowski, M. (1991). Autor w filmie dokumentalnym. W: M. Hendrykowski (red.), Autor w filmie. Z dziejów ewolucji filmowych form artystycznych (s. 146-156). Poznań: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych i Uniwersytet Adama Mickiewicza.
• Hendrykowski, M. (red.). (1991). Autor w filmie. Z dziejów ewolucji filmowych form artystycznych. Poznań: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych i Uniwersytet Adama Mickiewicza.
• Jagielski, S., Podsiadło, M. (red.). (2017) Kino polskie jako kino transnarodowe. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Jakobson, R. (1960). Poetyka w świetle językoznawstwa. Pamiętnik Literacki 51 (2), s. 431-473.
• Jaskulski, P., Koryciński, M. (red.). (2016). Różne oblicza edukacji audiowizualnej. Edukacja filmowa w Polsce i świecie. Rozwiązania systemowe i studia przypadków. Warszawa: COME UW, Eureka Media. Pobrane z: https://come.uw.edu.pl/peam/u/PEAM-Rozne_oblicza_edukacji_audiowizualnej.pdf.
• Jazdon, M. (2002). Dokumenty Kieślowskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Jazdon, M. (2005). Historia w polskim filmie dokumentalnym przełomu wieków. W: M. Hendrykowska (red.), Klucze do rzeczywistości. Szkice i rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989 (s. 47-65). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Jazdon, M., Mąka-Malatyńska, K. (red.). (2011). Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków. Poznań: Centrum Kultury Zamek.
• Karabasz, K. (2009). Odczytać czas. Łódź: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Kerrigan, S., McIntyre, P. (2010). The ‘creative treatment of actuality’: Rationalizing and reconceptualizing the notion of creativity for documentary practice. Journal of Media Practice, 11 (2), s. 111-130.
• Kieślowski, K. (1997). O sobie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Kita, B. (red.). (2006). Przestrzenie tożsamości we współczesnym kinie europejskim. Kraków: Wydawnictwo RABID.
• Kopczyński, K. (2015). Dystrybucja polskich filmów dokumentalnych w świecie - smuga cienia. W: M. Adamczak, K. Klejsa, (red.), Wokół zagadnień dystrybucji filmowej (s. 159-181). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Kopczyński, K. (2017a). Interaktywny film dokumentalny - historia i perspektywy rozwoju. Media - Kultura - Komunikacja Społeczna, 13 (2), s. 69-83.
• Kopczyński, K. (2017b). Koprodukcja międzynarodowa polskich filmów dokumentalnych w latach 2005-2015 (rekonesans). W: S. Jagielski, M. Podsiadło (red.), Kino polskie jako kino transnarodowe (s. 75-89). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Kornacki, K. (2016). Film Open Group. Errata do historii. W: T. Szczepański, M. Kozubek (red.), Polski film dokumentalny w XXI wieku (s. 91-108). Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kozubek, M. (2016). (Auto)terapeutyczny wymiar filmów Marcina Koszałki. W: T. Szczepański, M. Kozubek (red.), Polski film dokumentalny w XXI wieku (s. 63-76). Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Lubelski, T. (2016). Autobiograficzna triada w polskim filmie dokumentalnym czasów najnowszych. W: T. Szczepański, M. Kozubek (red.), Polski film dokumentalny w XXI wieku (s. 29-61). Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Majmurek, J., Wiśniewska, A. (2011). Wstęp. Dokumenty polityki. W: A. Wiśniewska (red.), Polskie kino dokumentalne 1989-2009. Historia polityczna (s. 5-8). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Mąka-Malatyńska, K. (2005). Trzy szkoły opowiadania o świecie i człowieku. W: M. Hendrykowska (red.), Klucze do rzeczywistości. Szkice i rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989 (s. 27-46). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Mąka-Malatyńska, K. (red.) (2017). Od obserwacji do animacji. Autorzy o kinie dokumentalnym. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Mąka-Malatyńska, K., Czaja, J., Śliwińska, A., Kozłowski, K. (2015). Polski film dokumentalny po roku 2000. W: M. Hendrykowska (red.), Historia polskiego filmu dokumentalnego (1945-2014) (s. 573-725). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Nichols, B. (2010). Introduction to Documentary. Bloomington-Indianapolis: Indiana University Press.
• Nichols, B. (2013). Typy filmu dokumentalnego. W: D. Rode, M. Pieńkowski (red.), Metody dokumentalne w filmie (s. 13-44). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Podsiadło, M. (2013). Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Przylipiak, M. (2004). Poetyka kina dokumentalnego, Gdańsk-Słupsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku.
• Rabiger, M. (2004). Directing the Documentary. Oxford: Elsevier, Focal Press.
• Rabiger, M. (2006). Developing Story Ideas. Oxford: Elsevier, Focal Press.
• Renov, M. (red.). (1993). Theorizing Documentary. New York-London: Routledge. Taylor & Francis Group.
• Renov, M. (1993). Introduction: The Truth About Non-Fiction, Toward a Poetics of Documentary. W: M. Renov (red.),Theorizing Documentary (s. 1-36). New York-London: Routledge. Taylor & Francis Group.
• Rode, D., Pieńkowski, M. (red.). (2013). Metody dokumentalne w filmie. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
• Schreibman, M.A. (2001). The Indie Producer’s Handbook. Creative Producing from A to Z. Los Angeles: Lone Eagle Publishing Company, LLC.
• Socha, J. (2014a). Chcę opowiadać o sobie. Z Bartoszem Konopką rozmawia Jakub Socha. W: J. Socha, K. Taras, DOCąd. Rozmowy z polskimi dokumentalistami (s. 47-67). Katowice: Wydawnictwo Filmoteki Śląskiej.
• Socha, J. (2014b). Mam dość udawania. Z Marcinem Koszałką rozmawia Jakub Socha. W: J. Socha, K. Taras, DOCąd. Rozmowy z polskimi dokumentalistami (s. 71-93). Katowice: Wydawnictwo Filmoteki Śląskiej.
• Socha, J., Taras, K. (2014). DOCąd. Rozmowy z polskimi dokumentalistami. Katowice: Wydawnictwo Filmoteki Śląskiej.
• Szczepański, T., Kozubek, M. (red.). (2016). Polski film dokumentalny w XXI wieku. Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Tokarz, B. (2006). Fabuła jako konstrukt tożsamości. W: B. Kita (red.), Przestrzenie tożsamości we współczesnym kinie europejskim (s. 217-230). Kraków: Wydawnictwo RABID.
• Wiśniewska, A. (2011). Takiego pięknego syna urodziłam Marcina Koszałki, czyli zaprzepaszczony potencjał krytyczny dokumentu autobiograficznego. W: A. Wiśniewska (red.),
• Polskie kino dokumentalne 1989-2009. Historia polityczna (s. 59-68). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Wiśniewska, A. (red.) (2011). Polskie kino dokumentalne 1989-2009. Historia polityczna. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Wojciechowska, M. (2013). Kino dokumentalne jako forma terapii - twórczość Marcina Koszałki. W: W: D. Rode, M. Pieńkowski (red.), Metody dokumentalne w filmie (s. 341-358). Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.