„Czasem aż boję się koledzy, że na obrazy z telewizorem nie wygramy”. Artystyczna odpowiedź na tęsknotę człowieka współczesnego za żywym doświadczeniem

Artykuł jest prezentacją współczesnych działań artystycznych, które mogą być postrzegane jako odpowiedź na tęsknotę współczesnego człowieka za żywym doświadczeniem. Odbiorcy pogrążeni w wirtualnym świecie mediów społecznościowych, twitterowych dialogów, w kulturze nadmiaru i nadobecności obrazów poszukują wizualnej ciszy. Komunikacja zapośredniczona medialnie wzmaga potrzebę kontaktu z „żywym” człowiekiem. Z drugiej strony zaś współczesny odbiorca, przyzwyczajony do aktywnego bycia w świecie, tego samego oczekuje od sztuki. Sztuka musi „się dziać”, aby przyciągnąć uwagę. Punktem centralnym procesu twórczego przestaje być dzisiaj niezależne dzieło sztuki (tworzone przez artystę - interpretowane przez odbiorcę), a staje się nim wydarzenie, które powstaje, trwa/ rozwija się i kończy w wyniku działań wszystkich podmiotów zaangażowanych w proces: zarówno artysty/artystów, jak i odbiorcy/odbiorców. Wyraźnie dziś widoczne jest przeniesienie uwagi z „uprawiania sztuki” na „doświadczanie sztuki”. Odpowiedzią na potrzeby współczesnego odbiorcy mogą być projekty artystyczne związane ze zwrotem performatywnym, ze sztuką partycypacyjną, sztuką społeczności, a także sztuką-jako-pedagogiką. W artykule omówione zostały wybrane projekty artystyczne należące do powyższych kategorii, w kontekście ich pedagogicznego potencjału.

The article is a presentation of contemporary artistic activities that can be seen as a response to the longing of a modern man for a living experience. Recipients, immersed in the virtual world of social media, twitter dialogues, in the culture of excess and the over-presence of images, are looking for a visual silence. Media-mediated communication increases the need for contact with a „living” person. On the other hand, a contemporary recipient, accustomed to being active in the world, expects the same from art. Art must „be happening” to attract attention. Today the focal point of the creative process ceases to be an independent work of art (created by an artist - interpreted by a recipient), and becomes an event that creates, continues / develops and ends as a result of the activities of all actors involved in the process: both the artist / artists, and recipient / recipients. You can see clearly today the shift of attention from „practicing art” to „experiencing art”. The response to the needs of a contemporary recipient can be projects related to performative turn, participatory art, community art and also artas-pedagogy. The article discusses selected artistic projects belonging to the above categories, in the context of their pedagogical potential.

REFERENCES:

• Atkinson, D. (2011). Art, equality and learning: Pedagogies against the State. Rotterdam: Sense Publishers.
• Bishop, C. (2015). Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
• Carlson, M. (2007). Performans. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dewey, J. (1975). Sztuka jako doświadczenie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Eisner, E.W. (2004). What can education learn from the arts about the practice of education? International Journal of Education & the Arts, 5 (4). Pobrane z: http://www.ijea.org/v5n4/index.html
• Fischer-Lichte, E. (2008). Estetyka performatywności. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
• Kurz, I., Kwiatkowska, P., Szcześniak, M., Zaremba, Ł. (red.). (2017). Kultura wizualna w Polsce. T2. Spojrzenia. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana - Instytut Kultury Polskiej UW.
• Kwiatkowska-Tybulewicz, B. (2016). Wychowawcze aspekty sztuki współczesnej. Z perspektywy pedagogiki krytycznej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Lepsza ja (2017), materiały promocyjne. Pobrane z: https://zacheta.art.pl/pl/wystawy/lepsza-ja.
• McKenzie, J. (2011). Performuj albo… Od dyscypliny do performansu. Kraków: Universitas.
• O’Neill, P., Wilson, M. (2010). Curating and Educational Turn. London: Open Editions and de Appel.
• Pankowska, K (2013). Kultura - sztuka - edukacja w świecie zmian. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Rogoff, I. (2008). Turning. E-flux Journal. Pobrane z: https://www.e-flux.com/journal/00/68470/turning/.
• Sienkiewicz, K. (2017). Patriota wszechświata. O Pawle Althamerze. Kaków-Warszawa: Wydawnictwo Karakter. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
• Sontag, S. (2009). Świat obrazów. W: S. Sonntag, O fotografii. Tłum. S. Magala. Kraków: Karakter.
• Szabłowski, S. (2017). Fitness w sztuce. Dwutygodnik.com. Pobrane z: https://www.dwutygodnik.com/artykul/7319-fitness-w-sztuce.html.
• Szcześniak, M. (2016). Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana - Instytut Kultury Polskiej UW.
• Szlendak, T. (2013). Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru. Kultura współczesna, 1 (76), s. 7-26.
• Wojnar, I. (1975). Sztuka jakością życia. W: J. Dewey, Sztuka jako doświadczenie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.