Pre-school Education in Poland in the 20th Century as a Forgotten and Underestimated Source of Contemporary Trends and Pedagogical Inspirations

The aim of the article is to show the stages of the development of pre-school education in Poland in the 20th century, which set the directions for further changes in the pre-school area. The article was prepared on the basis of available historical sources in the form of specialist press, guides, and methodological manuals, as well as analysis of the literature on the subject. The work identifies and distinguishes innovative views and methods in the field of former pre-school education, which may constitute a form of contemporary pedagogical inspiration. The aim of this article consciously combines two important aspects, i.e., acquiring historical knowledge and its modern applications. The text discusses the history of pre-school education in Poland in the 20th century and shows its reminiscences in contemporary social and educational space. The text is an attempt to show the importance of pre-school education in the modern system, and drawing the reader’s attention to the achievements of Polish preschool education in the context of changes and needs of society in the area of care for pre-school children. The article is not an exhaustive study, but rather a contribution to considerations in this area.

REFERENCES:

• Cicimirska, N. (1928). Moja ochronka. Podręcznik metodyczny. Zbiór pogadanek i pieśni (2nd ). Lwów–Warszawa: Księgarnia Gubrynowicz i Syn.
• Cicimirska, N., Germanówna, M., Gustowiczówna, A., Progulski, P., Sariusz-Jaworska, M., Schätzel I.M., Warchałowska, J., & Żulińska, B. (1920). Podręcznik dla ochroniarek. Lwów: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.
• Dzierzbicka, M. (1934). Zakładanie prywatnych przedszkoli. Wychowanie Przedszkolne, 2, 41–43.
• Fröbel, F. (1926). Die Menschenerziehung. Keilhau–Leipzig: Wienbrack.
• Girtlerowa, H. (1932). Przedszkole w Polsce. Życie Dziecka, 1, 3–10.
• Kozłowska, A. (1927). Co wychowanie przedszkolne może dać dziecku. Przyjaciel Szkoły, 14, 621–624.
• Weryho, M. (1921). Wskazówki dla osób zakładających i prowadzących ochrony (z planami budynków). Warszawa: Biblijoteka Polska.
• Weryho-Radziwiłłowiczowa, M. (1900). Jak zająć dzieci w wieku przedszkolnym. Pogadanki, rozmowy, zabawy i robótki. Warszawa–Lublin–Łódź–Kraków: Gebethner i Wolff.
• Weryho-Radziwiłłowiczowa, M. (1930). Zarys wychowania przedszkolnego. Warszawa: Pol­ski Komitet Opieki nad Dzieckiem.
• Żukiewiczowa, Z. (1924). Wychowanie przedszkolne. Wskazówki metodyczne uwzględniające zainteresowanie dziecka. Lwów–Warszawa: Książnica Atlas.
• Bednarzak-Libera, M. (2012). Ochronki założone przez Towarzystwa Szkoły Ludowej pla­cówkami przyjaznymi i przeciwdziałającymi wynaradawianiu polskich dzieci w Austro-Węgrzech. In: E. Kula, & M. Pękowska (Eds.), Virginibus puerisque. Vol. 2: Z zagadnień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII–XX wieku (pp. 153–172) Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego.
• Bilewicz–Kuźnia, B. (2018). Uniwersalne wartości pedagogiki Friedricha Froebla w poglą­dach polskich Froeblistów. Prima Educatione, 2, 67–75. DOI: 10.17951/pe/2018.2.67-75.
• Bobrowska-Nowak, W. (1978). Zarys dziejów wychowania przedszkolnego. Warszawa: Wydaw­nictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Bobrowska-Nowak, W. (1983). Historia wychowania przedszkolnego. Warszawa: Wydawni­ctwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Brągiel, J., & Badora, P. (Eds.). (1997). Formy pracy opiekuńczo-wychowawczej. Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Domżał, U.A. (2009). Opieka państwa i organizacji pozarządowych nad dzieckiem w latach 1919–1939. Łódź: Wyższa Szkoła Edukacji Zdrowotnej i Nauk Społecznych w Łodzi.
• Grocholewski, Z. (2014). Błogosławiony Edmund Bojanowski. W dynamizmie twórczej miłości. Poznań: Wydawnictwo Święty Wojciech.
• Jakubiak, K. (2015). Początki polskiej pedagogiki przedszkolnej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 10(38/4), 109–118. DOI: 10.14632/eetp.38.6.art_pdf.
• Karbowniczek, J. (2011). Z historii wychowania przedszkolnego. In: J. Karbowniczek, M. Kwaśniewska, & B. Surma (Eds.), Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką (pp. 9–80). Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
• Kasáčová, B. (2007). Edukacja dzieci w wieku przedszkolnym. Wybrane problemy teoretyczne i praktyczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Klim-Klimaszewska, A. (2005). Wychowanie przedszkolne we współczesnym systemie oświaty na tle rysu historycznego. In: A. Klim-Klimaszewska, Pedagogika przedszkolna (pp. 12–30). Warszawa: Polski Instytut Wydawniczy.
• Lewowicki, T. (1997). Przemiany oświaty. Szkice o ideach i praktyce edukacyjnej (4th ). Warszawa: Wydawnictwo Żak.
• Leżańska, W. (2018). Wychowanie fizyczne w pedagogice Marii Weryho-Radziwiłłowiczo­wej. Początki gimnastyki w przedszkolach polskich. Journal of Modern Science, 36(1), 11–26. DOI: 10.13166/jms/82979.
• Moraczewska, B. (2015). Prekursorka instytucjonalnego wychowania małych dzieci w Polsce – Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa (1858–1944). Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywi­stość, 12, 215–231.
• Ogrodzka-Mazur, E., Szuścik, U., & Gajdzica, A. (Eds.). (2012). Edukacja małego dziecka. Vol. 1: Teoretyczne odniesienia, tendencje i problemy. Kraków: Impuls.
• Ogrodzka-Mazur, E., Szuścik, U., & Minczanowska, A. (2015). Edukacja małego dziecka. Vol. 8: Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji. Cieszyn–Kraków: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Impuls.
• Ostrach, Z. (2016). Rozwój praktyki przedszkolnej w ujęciu historycznym. In: Z. Ostrach (Ed.), Praca przedszkola. Wybrane zagadnienia teoretyczne, praktyczne i organizacyjne (pp. 9–32). Kraków: Impuls.
• Panuś, K. (2009). Bł. Edmund Bojanowski. Kraków: WAM.
• Samsel, A. (2003). Wychowanie przedszkolne w latach 1918–1939 (cz. I). Wychowanie w Przedszkolu, 8, 463–466.
• Samsel, A. (2003). Wychowanie przedszkolne w latach 1918–1939 (cz. II). Wychowanie w Przedszkolu, 9, 518–522.
• Sandler, B. (1959). System Froebla w Galicji. Rozprawy z Dziejów Oświaty, 2, 199–223.
• Sandler, B. (1965). Ochronki dziecięce Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Roz­prawy z Dziejów Oświaty, 8, 103–132.
• Sandler, B. (1968). Wychowanie przedszkolne i kształcenie wychowawczyń w Królestwie Pol­skim. Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Sosnowska, J. (2014). Instytucje wychowania przedszkolnego w wielokulturowej Łodzi w latach 1924–1939. Organizacja, zadania, formy działania. Wychowanie w Rodzinie, 9(1), 281–306.
• Strzemeska, J., & Weryho, M. (1895). Wychowanie przedszkolne. Podręcznik dla wychowaw­ców. Warszawa: Księgarnia Teodora Paprockiego i S-ki.
• Suchodolski, B. (2003). Edukacja permanentna- rozdroża i nadzieje. Warszawa: Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej.
• Szewczuk, D. (2012). Rola ochronek na Lubelszczyźnie w wychowaniu dzieci na przełomie XIX i XX wieku. In: E. Kula, & M. Pękowska (Eds.), Virginibus puerisque. Vol. 2: Z za­gadnień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII–XX wieku (pp. 173–184). Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego.
• Śliwerski, B. (1998). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”.
• Walasek, S. (2014). Przedszkola żydowskie na terenie lwowskiego i wileńskiego Kuratorium Okręgu Szkolnego w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Pedagogika Przedszkolna i Wczes­noszkolna, 2(4), 55–68.
• Wałęga, A. (2012). Działalność opiekuńcza Pomorskiego Towarzystwa Opieki nad Dziećmi (1918–1948). In: E. Kula, & M. Pękowska (Eds.), Virginibus puerisque. Vol. 2: Z zagad nień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII–XX wieku (pp. 131–144). Kielce: Uni­wersytet Jana Kochanowskiego.
• Wróbel, M. (1967). Wychowanie przedszkolne w Polsce w latach 1918–1939. Wrocław–War­szawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• https://en.wikipedia.org/wiki/Kindergarten. Retrieved November 11, 2019.
• https://en.wikipedia.org/wiki/Preschool. Retrieved November 11, 2019.
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Przedszkole. Retrieved March 20, 2021.