Społeczeństwo obywatelskie w Polsce po 1989 roku – dynamika, ocena i prognozy rozwoju

Civil society in Poland after 1989 – dynamics, evaluation and development forecasts

The development of civil society in Poland was one of the goals of the political transformation in 1989. Since then, Polish interest in social issues has grown, although not to the extent expected, not fully realizing its potential. Since 2015, compared to previous years, there seems to be an increasing willingness among Poles to engage in social matters, evident through protest movements and demonstrations, and after 2022, also through involvement in humanitarian aid for refugees from Ukraine. To present the dynamics, evaluate, and outline a forecast for the development of Polish civil society, the article starts by presenting the evolution of the concept and its significance for democracy. It also highlights practical manifestations of civil society functioning. Drawing on statistical research conducted by CBOS and GUS regarding the social engagement of Poles, as well as Elżbieta Korolczuk’s article on the nature of contemporary civil society in Poland, the article analyzes trends and changes in the activation of Poles, pointing out areas of greatest interest. The paper also presents challenges faced by contemporary civil society to effectively outline potential directions of its development.

REFERENCES:

• Arato A., Revolution, Civil Society and Democracy, „Praxis International” 1990, vol. 10.
• CBOS, Komunikat z badań: Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich, nr 37/2020, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_037_20.PDF.
• CBOS, Komunikat z badań: Aktywność w organizacjach obywatelskich, nr 41/2022, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_041_22.PDF.
• Charycka B., Gumkowska M., Bednarek J., Kondycja organizacji pozarządowych 2021, Warszawa 2022.
• Czapiński J., Stan społeczeństwa obywatelskiego, [w:] red. J. Czapiński, T. Panek, Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa 2015.
• Dzwończyk J., Polityczne aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku, Kraków 2009.
• Fakty o NGO. Co to jest trzeci sektor, https://fakty.ngo.pl/faq/co-to-jest-trzeci-sektor.
• GUS, Działalność stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych, fundacji, społecznych podmiotów wyznaniowych, kół gospodyń wiejskich oraz samorządu gospodarczego i zawodowego w 2020 r. – wyniki wstępne, Warszawa 2021.
• Gliński P. (red.), Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor, Warszawa 2002.
• Gliński P., Twenty Years of Civil Society in Poland?, „Polish Sociological Review” 2011, nr 3.
• Jezierska K., Defining In/Defining Out. Civil Society through the Lens of Elite NGOs, [w:] red. K. Jacobsson, E. Korolczuk, Civil Society Revisited. Lessons from Poland, Nowy Jork 2017.
• Kania R., Kazimierczuk M., Społeczeństwo obywatelskie. Historia, teoria, praktyka, Warszawa 2021.
• Kazimierczuk M., Ewolucja pojęcia idei społeczeństwa obywatelskiego, [w:] red. R. Kania, M. Kazimierczuk, Społeczeństwo obywatelskie. Historia, teoria, praktyka, Warszawa 2021.
• Korolczuk E., Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – kryzys czy nowe otwarcie?, „Instytut Studiów Zaawansowanych” 2017.
• Kuźniar A., Komendant Główny Policji o protestach: zatrzymano blisko 80 osób; prowadzonych jest ponad 100 postępowań ws. dewastacji, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1494857,komendant-glowny-policji-o-protestach-zatrzymano-blisko-80-osob-prowadzonych-jest-ponad-100-postepowan-ws-dewastacji.html.
• Marszałek-Kawa J., Plecka D., Leksykon wiedzy politologicznej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2018.
• Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła, Toruń 2012.
• Podemski K., Społeczeństwo obywatelskie w Polsce 25 lat po wielkiej zmianie, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny” 2014, nr 2.
• Scott J., Domination and the arts of resistance: Hidden transcripts, New Haven 1990.
• Walter P., Czym różnią się republikańska i liberalna wizja społeczeństwa obywatelskiego?, http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,6895.
• Wiśniewska A., Społeczeństwo polityczne zastępuje społeczeństwo obywatelskie, https://krytykapolityczna.pl/felietony/agnieszka-wisniewska/spoleczenstwo-polityczne-zastepuje-spoleczenstwo-obywatelskie/.