Październik 1956 roku w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku

October 1956 at the Higher School of Economics in Sopot and the Higher School of Pedagogy in Gdansk

The Higher School of Economics in Sopot and the Higher School of Pedagogy in Gdansk were universities established just after World War II and strongly ideologized in the 1950s. The purpose of this article is to reconstruct the events that took place during the October transition at both universities and also to identify the changes these events led to at party meetings. The introduction discusses the history of the WSE in Sopot and the WSE in Gdansk from the time of their establishment until 1956 and outlines the elements of ideological pressure applied to employees and students. An analysis of the minutes of university bodies (staff meetings, Senates) and party bodies at the universities (POP and KU PZPR) and above the universities (KM PZPR in Sopot, KW PZPR in Gdansk), memoirs of students and employees, and newspaper articles were used to achieve the goal. The changes that took place at the universities were primarily concerned with democratization, greater openness in discussion (while remaining faithful to broad Marxist ideology), changes in the conceptual instrumentarium and criticism of both the USSR and national and university authorities. Virtually all groups comprising the WSE and WSP academic community were involved in the 1956 changes, albeit to varying degrees and in different forms. Employees were more involved at meetings of university and party committees, while students were involved at rallies and in the forums of youth organizations.

REFERENCES:

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie:
• Związek Młodzieży Polskiej, Zarząd Główny, 451
• Archiwum Państwowe w Gdańsku:
• Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku, 2384
• Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku, 1317
• Archiwum Państwowe w Gdańsku, Oddział w Gdyni:
• Komitet Miejski PZPR w Sopocie, 334
• Komitet Uczelniany Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy Uniwersytecie Gdańskim w Gdańsku 3300
• Podstawowa Organizacja Partyjna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie 601
• Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego:
• Wyższa Szkoła Handlu Morskiego i Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Sopocie
• Bień D. (wyb. i opr.), Uniwersytet Gdański w latach 1970–1995; wybór dokumentów, Gdańsk 2021.
• Czarnik A., Moje powroty do przeszłości. 1, Dzieciństwo i młodość, Słupsk 2005.
• Druet C., Czas przemian – czas nadziei, [w:] red. M. Biziuk, Życie studenckie na Politechnice Gdańskiej, Gdańsk 2005.
• Klimek R. (red.), Polski październik 1956 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kraków 2004.
• Kuroń J., Autobiografia, Warszawa 2009.
• Mitręga B. (red.), Wyższa Szkoła Handlu Morskiego w Sopocie; Wspomnienia i refleksje studentów, Sopot 2008.
• Piskozub A., Już tylko cywilizacja; Wspomnień część druga: Między październikiem a sierpniem czyli czas średniowiecza, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006.
• Piskozub A., Już tylko cywilizacja; Wspomnień część pierwsza; W szkole życia, czyli te nasze młode lata, Toruń 2006.
• Szczepaniak T. (red.), 50 lat akademickich studiów ekonomicznych w Sopocie; WSHM, WSE, UG, Gdańsk 1997.
• Wapiński R., Udział gdańskich środowisk humanistycznych w tworzeniu Uniwersytetu Gdańskiego w mojej pamięci, [w:] red. J. Borzyszkowski, C. Obracht-Prondzyński, Tradycje gdańskiej humanistyki, Gdańsk 2008.
• Albert A., Najnowsza historia Polski 1914–1993; 2 1945–1993, Świat Książki, Warszawa 1995.
• Bednarski L., Wyższa Szkoła Handlu Morskiego kolebką akademickich studiów ekonomicznych na Wybrzeżu Gdańskim, [w:] red. T. Szczepaniak, 50 lat akademickich studiów ekonomicznych w Sopocie; WSHM, WSE, UG, Gdańsk 1997.
• Bień D., Geneza Uniwersytetu Gdańskiego, [w:] red. D. Bień, Uniwersytet Gdański; struktury, postacie, wydarzenia, t. 2, Gdańsk 2021.
• Błażejowski J., 50 lat Uniwersytetu Gdańskiego: 75 lat tradycji uniwersyteckich w Gdańsku, Gdańsk 2020.
• Conelly J., Zniewolony uniwersytet; sowietyzacja szkolnictwa wyższego w Niemczech Wschodnich, Czechach i Polsce 1945–1956, Warszawa 2014.
• Eisler J., „Polskie miesiące” czyli kryzys(y) w PRL, IPN, Warszawa 2008.
• Filip K., Październik 1956 r. w Gdańsku, „Teki Gdańskie”, T XII/2012.
• Kaczmarek R., Historia Polski, 1914–1989, PWN, Warszawa 2010.
• Kochanowski J., Rewolucja między październikowa: Polska 1956–1957, Znak, Kraków 2017.
• Kochanowski M., Karnawał 1956–1968, Gdańsk 2023.
• Kolář P., Poststalinizm; Ideologia i utopia epoki, Warszawa 2022.
• Machcewicz P., Polski rok 1956, Warszawa 1993.
• Opacki Z., Roman Wapiński (1931–2008), [w:] red. Z. Opacki, E. Koko, Słownik biograficzny historyków Uniwersytetu Gdańskiego.
• Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 2000.
• Uniwersytet Gdański i jego poprzedniczki, Gdańsk 1980.
• Zysiak A., Punkty za pochodzenie; Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Kraków 2016.
• „Kontrasty” 1956
• „Dziennik Bałtycki” 1956
• Materiały internetowe: Przeperski M., Szumiło M., Początek końca stalinizmu w Polsce, https://histmag.org/Poczatek-konca-stalinizmu-w-Polsce-10560https://histmag.org/Poczatek-konca-stalinizmu-w-Polsce-10560.
• Ważyk A., Poemat dla dorosłych, http://lewicowo.pl/poemat-dla-doroslych/.