Geneza penalizacji przestępstw seksualnych popełnianych w trakcie konfliktów zbrojnych. Teoretyczne i praktyczne problemy wymierzenia sprawiedliwości. Omówienie wybranych zagadnień

The genesis of the criminalization of sexual crimes committed during armed conflicts. Theoretical and practical problems of administering justice. Discussion of selected issues

Shaped over the centuries, the laws and customs of war have always included rules based on the principle of chivalry, a sense of humanity directed at protecting non-combatants. Most of the victims of today’s armed conflicts are civilians, mainly women and children. The problem of rape and sexual violence during armed conflict particularly affects women. Rape committed in war is used to terrorize the population, break up families, destroy communities, sometimes also to change the ethnic structure of successive generations. Sexual violence is a violation of international humanitarian law of armed conflict, but we have often seen in history that this issue has been passed over in silence or treated as a side effect of war. Special attention should be paid to the criminalization of sexual violence. The UN Security Council only recognized the problem of sexual violence in armed conflict in 1992, when news of the mass rape of women and girls in the former Yugoslavia circulated around the world. In December 1992, the UN adopted a declaration that “the mass, organized and systematic detention and rape of women in Bosnia and Herzegovina, particularly Muslim women, is an international crime that must be prosecuted” (UN Security Council, 1992). Unfortunately, during and in the immediate aftermath of conflicts, it remains extremely difficult to bring justice to perpetrators of violence against women.

REFERENCES:

• A Treaty of Amity and Commerce between His Majesty the King of Prussia, and the United States of America, https://avalon.law.yale. edu/18th_century/prus1785.asp.
• Askin K.D., War Crimes Against Women: Prosecution in International War Crime Tribunals, „American Journal of International Law” 1999, nr 93(3).
• Barria L.A., Roper S.D., How effective are international criminal tribunals? An analysis of the ICTY and the ICTR, „The International Journal of Human Rights” 2005, t. 9.
• Brashear M., „Don’t Worry. These Girls Have Been Raped Once”. Analyzing Sexual Violence in the Bosnian Genocide and the Response of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia, „Voces Nove” 2018, nr 8.
• Ciesielska A., Wybrane koncepcje władzy i ich aplikacja w badaniach nad polskim średniowieczem, tłum. Ostrowa Lednickiego, „Studia Lednickie” 2010, nr 10.
• Committee on the Elimination of Discrimination against Women, General recommendation No. 30 on women in conflict prevention, conflict and post-conflict situations, 18 października 2013 r., http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/CEDAW/GCom ments/CEDAW.C.CG.30.pdf.
• Degni-Ségui R., Report on the situation of human rights in Rwanda submitted. Special Rapporteur of the Commission on Human Rights, 25 maja 1994, https://repositories.lib.utexas.edu/bitstream/handle/2152/5123/2433.pdf?sequence= 1&isAllowed=y.
• Deklarację ONZ o ochronie kobiet i dzieci na wypadek zagrożenia i w czasie konfliktu zbrojnego, z dnia 14 grudnia 1974 r.
• Dilipkumar S., The Evolution of International Criminal Jurisprudence, „World Affairs: The Journal of International Issues” 2019.
• Domagała A., Ściganie i karanie sprawców gwałtu i przemocy seksualnej podczas konfliktów zbrojnych po zakończeniu zimnej wojny, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2011, t. 12.
• Dróżdż D., Międzynarodowe trybunały karne (geneza, skład, jurysdykcja, postępowanie, działalność), Łódź 2011 r.
• Durand A., The role of Gustave Moynier in the founding of the Institute of International Iaw (1873) the war in the Balkans (1857–1878) the manual of the laws of war (1880), https://international-review.icrc.org/sites/ default/files/S0020860400072818a.pdf.
• Haddad N., Mobilizing the Will to Prosecute: Crimes of Rape at the Yugoslav and Rwandan Tribunals Heidi, „Hum Rights Review” 2011, nr 12.
• Hilwa R.S., Wieruszewski R., Raporty Tadeusza Mazowieckiego z byłej Jugosławii, Poznań–Warszawa 1993.
• Hofmański P., Kuczyńska H., Międzynarodowe prawo karne, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
• Instrukcje dla dowództwa Armii Stanów Zjednoczonych w polu zatwierdzone przez prezydenta Stanów Zjednoczonych, dnia 23 kwietnia 1863 r. (Kodeks Francisa Libera), [w:] P. Marszałek (red.), Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych. Dokumenty, Warszawa 2019.
• Izydorczyk J., Królikowski M., Wilczyński P., Podstawy prawa karnego międzynarodowego, 2008.
• Janicki K., Damy ze skazą. Kobiety, które dały Polsce koronę, Znak 2016.
• Judycka M., Ochrona dziecka na tle konfliktu zbrojnego w byłej Jugosławii, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2010, nr 1.
• Konwencja Genewska z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie osób cywilnych podczas wojny (IV Konwencja Genewska).
• Konwencja Genewska z 12 sierpnia 1949 r. o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie (I Konwencja Genewska).
• Konwencja Genewska z 12 sierpnia 1949 r. o polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sil zbrojnych na morzu (II Konwencja Genewska).
• Konwencja Genewska z 12 sierpnia 1949 r. o traktowaniu jeńców wojennych (III Konwencja Genewska).
• Konwencja Haska z dnia 18 października 1907 r. dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej (Dz.U.1927.21.161).
• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 r.
• Krause K., Muggah R., Wennmann, A., Global Burden of Armed Violence, Geneva Declaration Secretariat, 2008 http://www.genevadeclaration.org/ fileadmin/docs/Global-Burden-of-Armed-Violence-full-report.pdf.
• Niewiński A., Wojna i Prawo. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, Oświęcim 2020.
• Nowakowska-Małusecka J., Odpowiedzialność karna jednostek za zbrodnie popełnione w byłej Jugosławii i Rwandzie, Katowice 2000.
• Palermo T., Peterman A., Undercounting, overcounting and the longevity of flawed estimates: statistics on sexual violence in conflict, Bulletin of the World Health Organization, 1.12.2011, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3260900/.
• Prokurator v Anto Furundžija, (IT-9517/1).
• Prokurator v Dragoljub Kunarac, Radomir Kovač, Zoran Vuković, (IT-- 9623 & 23/1).
• Prokurator v. Jean – Paul Akayesu, ICR 96-04.
• Prokurator v. Zdravko Mucić, Hazim Delić, Esad Landžo, Zejnil Delalić, „Čelebići camp”, IT-96–21.
• Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar nie międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), Genewa, 8 czerwca 1977 r.
• Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) Genewa, 8 czerwca 1977 r.
• Rezolucja 1992/S-1/1 Komisji Praw Człowieka z dnia 14 sierpnia 1992 r.
• Rezolucja Rady Bezpieczeństwa S/RES/1960(2010) z dnia 16 grudnia 2010 r.
• Rezolucja Rady bezpieczeństwa S/RES/2331 (2016) z dnia 20 grudnia 2016 r.
• Rezolucja Rady Bezpieczeństwa S/RES/743(1992) z dnia 21 lutego 1992 r.
• Rezolucja Rady Bezpieczeństwa S/RES/780(1992) z dnia 6 października 1992 r.
• Rezolucja Rady Bezpieczeństwa S/RES/827(1993), z dnia 25 maja 1993 r.
• Rezolucja Rady Bezpieczeństwa S/RES/955(1994) z dnia 8 listopada 1994 r.
• Rezolucja S/RES/1820(2008) Rady Bezpieczeństwa z dnia 19 czerwca 2008 r.
• Rojowska E., Komisja Narodów Zjednoczonych do spraw Zbrodni Wojennych i działalność Polski w ramach jej prac: zarys problemu, „Studia Prawnoustrojowe” 2013, nr 22.
• Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r.
• Szpak A., Ewolucja definicji gwałtu w orzecznictwie Międzynarodowych Trybunałów Karnych ad hoc, „Polityka i Społeczeństwo” 2018, nr 4(16).
• Szpak A., Kontrola przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc, Toruń 2011.
• Szpak A., Problematyka odpowiedzialności sprawców zbrodni wojennych popełnianych podczas niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych, „Polski rocznik praw człowieka i prawa humanitarnego” 2013, nr 4.
• Szpak A., Przestępstwa seksualne w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc ds. zbrodni w byłej Jugosławii i Rwandzie, „Studia Prawnicze KUL” 2010, nr 2–3.
• Szych A., Wpływ Międzynarodowego Trybunału dla Dalekiego Wschodu na rozwój Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Konfliktów Zbrojnych w aspekcie przemocy seksualnej, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2023, nr 3.
• Traktat pokoju między mocarstwami sprzymierzonemi i skojarzonemi i Niemcami, podpisany w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 roku ( Dz.U. 1920, nr 35, poz. 200).
• Wallström M., Przemoc seksualna jako narzędzie wojny, https://www.unic.un.org.pl/rwanda/przemoc-seksualna-jako-narzedzie-wojny/2595#.
• Wierczyńska K., Hierarchia zbrodni w prawie międzynarodowym, „Państwo i Prawo” 2016, nr 1.
• Wierczyńska K., Pojęcie ludobójstwa w kontekście orzecznictwa Międzynarodowych Trybunałów Karnych ad hoc, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
• Wierczyńska K., Przesłanki dopuszczalności wykonywania jurysdykcji przez Międzynarodowy Trybunał Karny. Studium międzynarodowoprawne, Wydawnictwo Naukowe Scholar 2016.
• https://unictr.irmct.org/en/cases/ictr-96-04.
• https://www.icc-cpi.int.
• https://www.icty.org.
• https://www.internationalcrimesdatabase.org.
• https://www.ncbi.nlm.nih.
• https://www.penal.org.
• https://www.un.org.
• https://www.unic.un.org