Nowa synteza sztuki żydowskiej w Polsce

The new synthesis of Judish Art in Poland

Judish art have never been the theme of the cyclic activities except dr lzabella Samek”s and professor Jan Samek's lectures (occasionally). All publications which have dealt with this theme until now arised several years ago (the historien Mayer Batlahan”s and Józef Szipper's works) or are only fragmentary (museums' catalogues). The quantity of Judish monuments of art preserved in our country and abroad contradicts this standpoint.  ln spite of damages which occurred during The Second World War in Poland several hundred synagogues still exist. There are some architectural details as stucco and paint ornamentations. At about thousand cemeterys several thousand decorated tombstones remained (the oldest dates from 12th century and most of them from 19th century). A lot of museums and private collections preserved metal Judish wares and rarely manuscripts. embroideries. These are objects of cult used in synagogues and houses. Most of Polish judaicas were identificated in external collections (in USA. Israel. Praga. Budapest. Moscow. Leningrad and somewhere else). Unfortunately the Germans have destroyed all of wooden synagogues and a lot of monuments from stone temples (thousands of chandeliers. embroideries and manuscripts). Concerning the matter of good characteristics of Judish art in Poland the choise is very difficult. This arts has always accepted local stylistic forms and decorations. Nowadays. one can say that synagogues and judish houses were raised and ornamented by foreigners (ltalians), but mainly by Polish and Judish artists and craftsmen. Silver articles were made by Polish goldsmiths (Jan Pogorzelski in Warsaw. Stanislaw Weswalewicz in Kraków) as well as by Judish ones. But in painting Judish arts appeared in the latter part of the 19th century and in the 20th century. for instance Leopold Gotlieb (younger) and Artur Markiewicz. To sum up. the book which is being prepared now will have given, for the first time, honest and well illustrated picture of Judish art'in Poland.

REFERENCES:

• M. Bałaban, Przewodnik po żydowskich zabytkach Krakowa, Kraków 1935.
• M. Bałaban, Zabytki historyczne Żydów w Polsce (w:) Pisma Judaistyczne t. I-II, Warszawa 1929.
• Cmentarze żydowskie (w:) Studia z dziejów kultury żydowskiej w Polsce, pod red. J.Woronczaka, t. II. Wrocław 1995.
• M. Goldstein, K.Dresdner, Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich. Lwów 1935.
• R. Kruger, Die Kunst der Synagoge, Leipzig 1966.
• M Łagiewsk i, Macewy mówią, Wrocław - Warszawa - Kraków 1991. Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Warszawa 1995.
• Na wspólnej ziemi, praca zbiorowa pod red. R.Wasita, Warszawa b.r.w.
• M. i K.Piechotkowie, Bramy nieba. Bożnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej, Warszawa 1996.
• I. Schipper, Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, Warszawa 1937.
• I. Rejduch-Samkowa, Krakowskie Templum - historia i geneza synagogi postępowej tzw.. Zrefomowanej, msp. w posiadaniu autorki
• I. Rejduch-Samkowa, Judaika polskie w zbiorach i muzeach kościelnych (w:) Fołks - Sztyme 14 1983.
• I. Rejduch-Samkowa, Judaika w polskim rzemiośle artystycznym (W:) Biuletyn historii Sztuki XXXVII 1 1975.
• I. Rejduch-Samkowa, Lesser Gieldziński, Matka Bersohn i Maksymilian Goldstein - pierwsi kolekcjonerzy i badacze sztuki judaistycznej w Polsce (w:) Mecenas - kolekcjoner - odbiorca, Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1983.
• I. Rejduch-Samkowa, O bóżnicach w mieście żydowskim na Kazimierzu, Część I (w:) Fołks - Sztyme 36 1984.
• I. Rejduch-Samkowa, Sztuka żydowska w Polsce w XIX wieku - czasy emancypacji i asymilacji (w:) Rok Kultury Żydowskiej, Kielce 1992.
• I. Rejduch-Samkowa, Problem tradycji i stylów w sztuce żydowskiej (w:) Tradycja i innowacja, Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 1981.