Samorząd w niepodległej Polsce – zarys historii i znaczenie

The text presents an outline of the history of local government development in Poland over the last hundred years, with particular emphasis on the last three decades. Its importance was discussed in the process of decentralization and democratization of the broadly understood political system. It was emphasized that it was this segment that was the first to be subjected to democratic changes and that it is in this area, both objectively and in the opinion of the public, that one can speak about the greatest success in rebuilding the social and political system of Poland. The extremely important role of self-government in the socio-economic development of the state was also pointed out, which is also connected with the fact that in no other country local governments play such a significant role in using EU structural funds. The role of local self-government as a school of democracy was also presented, showing that it is increasingly a kind of a center for the cadres of central power elites. Particular emphasis was placed on the fact that it is at this level that the instruments of direct democracy are used to the greatest extent, which favors democratic education in increasing social subjectivity. . It was also pointed out that after the parliamentary elections in 2015, won by the "Prawica Razem" coalition, the central authorities are taking steps to strengthen their position in relation to the local government.

REFERENCES:

• Barański M., Modernizacja ustroju samorządowego w Europie Środkowej i Wschodniej, [w:] Modernizacja polityczna w teorii i praktyce. Transfer nowoczesnych idei, wartości, instytucji i mechanizmów, M. Barański, Katowice, 2008.
• CBOS, Co się zmieniło w naszej miejscowości, komunikat z badań nr 92, lipiec 2018.
• CBOS, Oceny działalności parlamentu, prezydenta i władz lokalnych, komuni­kat z badań nr 136, październik 2018.
• CBOS, Opinie na temat korupcji w Polsce, komunikat z badań nr 63, maj 2017.
• CBOS, Poczucie wpływu obywateli na sprawy publiczne, komunikat z badań nr 33, marzec 2018.
• CBOS, Wybory samorządowe a poczucie podmiotowości obywatelskiej, komu­nikat z badań nr 120, wrzesień 2018.
• CBOS, Zaangażowanie Polaków na rzecz wspólnoty lokalnej, komunikat z ba­dań nr 74, czerwiec 2018.
• CBOS, Zaufanie społeczne, komunikat nr 35, marzec 2018.
• Czyż A., Modernizacja samorządu terytorialnego w Polsce, [w:] Modernizacja polityczna w teorii i praktyce. Doświadczenia państw postsocjalistycznych i Trzeciego Świata, M. Barański, Katowice 2009.
• Dahl R., O demokracji, Kraków–Warszawa 2000.
• Dzieniszewska-Naroska K., Radny – sąsiad i polityk. Reprezentacja polityczna na szczeblu lokalnym, Warszawa 2004.
• Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2011.
• Kulesza M., Samorząd, [w:] Słownik społeczny, B. Szlachta, Kraków 2004.
• Kurczewska J., Lokalne społeczeństwo obywatelskie (dwie możliwości interpre­tacyjne), [w:] Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość, B. Jało­wiecki, W. Łukowski, Warszawa 2006.
• Paczocha J., Państwo antyobywatelskie. Postępujący demontaż samorządności terytorialnej w VIII kadencji Sejmu RP, Warszawa, październik 2018.
• Program NSZZ „Solidarność” uchwalony przez I Krajowy Zjazd Delegatów w dniu 7 X 1981 r. (dokument powielony, brak danych edytorskich).
• Przybysz D., Dlaczego Polacy nie głosują? Analiza przyczyn bierności wybor­czej, [w:] Niepokoje polskie, red. Domański, A. Ostrowska, A. Rychard, Warszawa 2004.
• Schmitter Ph.C., Karl T.L., What Democracy Is... and Is Not, „Journal of De­mocracy” 1991, vol. 2, nr 3.
• Stewart J., Greenwood R., The Purpose and Character of Local Government, Birmingham 1995.
• Swianiewicz P., Decentralizacja państwa i samorządy lokalne – polityka kształ­towania systemu samorządowego w Polsce,[w:] Demokracja w Polsce 2007– –2009, L. Kolarska-Bobińska, J. Kucharczyk, Warszawa 2009.
• Tocqueville A. de, O demokracji w Ameryce, I, Kraków–Warszawa 1996.
• Wehling H.-G., Demokracja zaczyna się na poziomie gminy? Partycypacja po­lityczna i problemy związane z konsolidacją samorządu terytorialnego, [w:] Kultura polityczna w Polsce i w Niemczech, W. Łukowski, G. Meyer, S. Sulowski, Warszawa 2007.
• Węglarz B., Ewolucja lokalnej demokracji bezpośredniej w Polsce po 1989 roku, Kraków 2013.
• Wojnicki J., Samorząd lokalny w Polsce i w Europie, Pułtusk 2003.
• Wódz J., Aktywność społeczna na poziomie lokalnym – samorząd lokalny a poli­tyka, [w:] Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna. Obywatelskość, polityka, lokalność, A. Gawkowska, P. Gliński, A. Kościański, Warszawa 2005.