Wpływ twórczej resocjalizacji na kształtowanie wartości osób pozbawionych wolności

Optimizing the human relationship with the environment, which is one of the most important goals of social rehabilitation, depends on a wide group of factors and processes, among which the system of target values (of a higher order) plays a significant role. Referring to the words of the doyen of social rehabilitation in Poland, Czesław Czapów. The highest values in social rehabilitation should be considered not only the social order, but most of all the development of personality and related human freedoms. Paradoxically (taking into account the fact that a large part of social rehabilitation procedures take place in closed institutions) one of the most important values of social rehabilitation is freedom. According to Albert Camus, “freedom is nothing more than a chance to be better”. Social rehabilitation institutions (mainly prisons), fulfilling their utilitarian functions, drastically limit the freedom of choices that can be made by charges. The essence of creative social rehabilitation is an attempt to change the individual in a way that is different from the usual social rehabilitation schemes. It is an attempt to change a person by creating different parameters of his identity, which determine the quality of contacts with other people. These treatments, taking the form of theater, sports, drama, art or music experiences, can create different personal parameters of an individual.

Optymalizacja relacji człowieka ze środowiskiem, będąca jednym z najistotniejszych celów resocjalizacji, jest uzależniona od szerokiej grupy czynników i procesów, wśród których znaczące miejsce zajmuje system wartości docelowych (wyższego rzędu). Powołując się na słowa nestora resocjalizacji w Polsce, Czesława Czapówa, za najwyższe wartości w resocjalizacji należy uznać nie tylko społeczny ład, ale przede wszystkim rozwój osobowości i związanych z nim wolności ludzkich. Paradoksalnie (biorąc pod uwagę fakt, że znaczna część zabiegów resocjalizacyjnych odbywa się placówkach zamkniętych) jedną z najważniejszych wartości resocjalizacji jest bowiem wolność. Według Alberta Camus’a, „wolność to nic więcej, niż szansa na bycie lepszym”. Instytucje resocjalizacyjne (głównie zakłady karne), spełniając swoje funkcje utylitarne, drastycznie ograniczają swobodę wyborów, jakie mogą podejmować wychowankowie. Istotą twórczej resocjalizacji jest próba zmiany jednostki w sposób odmienny od utartych schematów resocjalizacyjnych. Jest to próba przemiany człowieka, poprzez wykreowanie odmiennych od dotychczasowych parametrów jego tożsamości, które decydują o jakości kontaktów z innymi ludźmi. Zabiegi te, przybierając metodyczną postać pracy teatralnej, sportowej, doświadczeń dramowych, plastycznych czy muzycznych, mogą wykreować odmienne parametry osobowe jednostki.

REFERENCES:

• Bałandynowicz A., Kara pozbawienia wolności jako totalne ograniczenie wolności jednostki, [w:] Penitencjarna kultura fizyczna, A. Rejzner, Warszawa 2002.
• Chałas K., Wartości w programie wychowawczym szkoły służące integralne­mu rozwojowi wychowaniu ucznia, Warszawa 2017.
• Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące. Elementy metodyki i diagnostyki, Warszawa 1978.
• Fidelus A., Determinanty readaptacji społecznej skazanych, Warszawa 2012.
• Jaworska A., Leksykon resocjalizacji, Kraków 2012.
• Konopczyński M., Metody twórczej resocjalizacji. Teoria i praktyka wycho­wawcza, Pedagogium, Warszawa 2010.
• Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja. Zarys koncepcji rozwijania poten­cjałów, „Resocjalizacja Polska. Polish Journal of Social Rehabilitation” 2014, nr 7.
• Konopczyński M., Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę działań kreują­cych, Kraków 2015.
• Koźmińska I., Olszewska E., Z dzieckiem w świat wartości, Warszawa 2007.
• Kupiec H., Socjoterapeutyczne aspekty twórczej resocjalizacji, „Resocjali­zacja Polska” 2011, nr 2.
• Łobocki M., Pedagogika wobec wartości, [w:] Kontestacje pedagogiczne, B. Śliwerski, Kraków 1993.
• Pierzchała K., Kapelan więzienny w procesie resocjalizacji penitencjarnej, Toruń 2013.
• Pierzchała K., Destygmatyzacja przestępców w świetle Magisterium Kościo­ła oraz poglądów na resocjalizację, Kraków 2016.
• Pierzchała K., Wina – prawo – kara. Prawne i psychopedagogiczne aspekty resocjalizacji penitencjarnej [Fault – law − penalty. Legal and psycho and pedagogical aspects of penitentiary rehabilitation], „Probacja” 2017, nr 2.
• Pierzchała K., Karać czy nagradzać w kontekście resocjalizacji osadzonych − w paradygmacie naukowego behawioryzmu [Punishment or reward in the context of rehabilitation of prisoners – in the paradigm of scien­tific behaviorism], [w:] Edukacja jutra. Wiedza i edukacja w egzystencji współczesnego człowieka, red. A. Kamińska, P. Oleśniewicz, Sosnowiec 2018.
• Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 2000.
• Pytka L., Resocjalizacja, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, T. Pilch, t. V, Warszawa 2006.
• Pytka L., Różne ujęcia definicji resocjalizacji, [w:] Teoria i praktyka pedagogiczna, red. B. Urban, J.M. Stanik, t. 1, Warszawa 2008.
• Waszkiewicz J., Jak Polak z Polakiem: szkice o kulturze negocjowania, War­szawa 1997.
• Camus A. (2020), Cytaty z dzieł Camusa, https://pl.wikiquote.org/wiki/Albert_Camus.
• Kolenda E. (2011), Wartości – po co nam w życiu?, https://wuplodz.pra­ca.gov.pl/documents/58203/838384/Warto%C5%9Bci%20-%20po%20co%20nam%20w%20%C5%BCyciu.pdf/a9dfba15-6d9b-4536-a7af-630b835e1a5b?t=1406646773000.
• Zespół Szkół w Latowiczu (2019), Wartości w naszym życiu, http://zslato­wicz.pl/?s=wartości+w+naszym+życiu.