Niemieckie kontakty z Kaukazem w XVIII i XIX w.

German contacts with the Caucasus in the 18th and 19th centuries

The paper presents the initial period of German-Caucasian contacts, which includes the activity of German travelers, scientists and settlers in the 18th and 19th centuries. These activities were carried out during the period of Russian rule over Caucasus. The influence of the unification of Germany in 1871 on the intensification of German-Caucasian relations and a change in their character was noted. From then on, they were an element of the foreign policy of the Second Reich, which increased German-Caucasian economic exchange and led to political cooperation in the 20th century.

Контакты Германии с Кавказом в XVIII и XIX веках.

В статье представлен начальный период германо-кавказских контактов, включающий деятельность немецких путешественников, учёных и поселенцев XVIII-XIX веков, осуществлявшуюся в период российского владычества на Кавказе. Отмечено влияние объединения Германии в 1871 году на активизацию германо-кавказских отношений и изменение их характера. С тех пор они стали элементом внешней политики Второго рейха, который увеличил германо-кавказский экономический обмен и привел к политическому сотрудничеству в XX веке.

REFERENCES:

• Auch, E.M. (1996). Deutsche Kolonisten im multiethnischen Umfeld Transkaukasiens. W: Auch E.M. Kilonia (red.). Lebens-und Konfliktraum Kaukasien gemeinsame Lebenswelten und politische Visionen der kaukasischen Völker in Geschichte und Gegenwart (47–79).
• Baranowski, B., Baranowski, K. (1987). Historia Gruzji. Wrocław.
• Bazylow, L. (1986). Historia nowożytnej kultury rosyjskiej. Warszawa.
• Bazylow, L., Wieczorkiewicz, P. (2010). Historia Rosji. Wrocław.
• Bodensted, F. (1849). Die Völker des Kaukasus und ihre Freiheits-Kämpfe gegen die Russen. Frankfurt nad Menem.
• Blumenbach, J.F. (1804). Handbuch der vergleichenden Anatomie und Physiologie. Getynga.
• Davies, N. (2002). Europa. Rozprawa historyka z Historią. Kraków.
• Чернова-Дёке (2008). Кавказ: взгляд сквозь столетие (1818–1917): (к 190-летию основания немецких колоний). Москва.
• Fischer, K.A. (1944). Die “Kaukasische Post”. Lipsk.
• Furier, A. (1998). Wyznaniowe i polityczne oblicza Kaukazu, w: Nuntius Vetustatis. Pobrane z: http://www.bkpan.poznan.pl/projekty-zakonczone/JW70/kaukaz.htm
• Furier, A. (2001). Józef Chodźko (1800–1881). Polski badacz Kaukazu. Warszawa.
• Furier, A. (2009). Polacy w Gruzji. Warszawa.
• Furier, A. (2020). Gruzja niepodległa – od monarchii do republiki. Toruń.
• Furier, A. (2020). W stulecie niepodległości Gruzji – kilka uwag o publikacji gruzińskiego historyka. Sprawy Międzynarodowe, 74 (4), 261–275.
• Gelaszwili, G. (red.) (t. 1: 1962, t. 2: 1964). Putieszestwije Giuldiensztiedta po Kawkazu, Tbilisi, (reprint rosyjski w Petersburg 2002, seria „Pietiersburskije wostokowiedienije”).
• Hoffmann, P. (1905). Die deutschen Kolonien in Transkaukasien. Berlin. Helfferich, K. (1921). Die deutsche Türkenpolitik. Berlin.
• Jaskorskij, A. (2001). Deutsche Siedlungen im Südkaukasus (German Settlements in the Southern Caucasus). Iran & the Caucasus, 5, 133–138.
• Jaskorskij, R., Jaksorskij, A. (2003). Szwaby Priczernonomorija i Kawkaza (O proischożdienii i żizni niemieckoj etniczeskoj grupy w Priczernomorie i na Kawkazie). Erewan.
• Klaproth, J. (1812–1814). Reise in den Kaukasus und nach Georgien unternammen in den Jahren 1807 und 1808. Halle-Berlin.
• Lessing, D.C. (1913, 23 września). Schwaben in Amerika „Kaukasische Post”, nr 39, 14–15.
• Pajczadze, G.G. (1983). Gieorgijewskij traktat. Tbilisi.
• Łakoba, S. (1991). Istorija Abchazii. Suchumi.
• Rewischwili, S. (1977). Arthur Leist und die georgischen Schriftsteller. Wissenschaftliche „Zeitschrift Friedrich-Schiller-Universität Jena, Gesellschafts und sprachwissenschaftliche Reihe, 26(1), 97–103.
• Reychman, J. (1972). Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX w. Warszawa.
• Rustaweli, S. (tłum. A. Leist). (1889). Der Mann im Tiger Felle. Drezno–Lipsk.
• Schrenk, M.F. (1997). Geschichte der deutschen Kolonien in Transkaukasien. Zum Gedächtnis des fünfzigjährigen Bestehens desselben. Landau.
• Schweinitz, H.H. (1910). Helendorf eine deutsche Kolonie im Kaukasus. Berlin.
• Siemionow, I. (2001). Istorija zakawkazskich mołokan i duchoborow. Erewan.
• Songhulaschwili, A. (1997). Die Deutschen in Georgien. Tbilisi.
• Tabiś, J. (1974). Polacy na Uniwersytecie Kijowskim 1834–1863. Kraków.
• Tataraschwili, N. (2018). German settlments and architectural heritage in Georgia. Tbilisi.
• Woźniak, A. (2017). Dobry Europejczyk w Tyflisie. Śladami Artura Leista. Warszawa.
• Zakrzewska-Dubasowa, M. (1991). Historia Armenii. Wrocław.