Możliwość powierzenia obywatelom samodzielnego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, uwagi na tle artykułu 182 Konstytucji
- Institution: Akademia Leona Koźmińskiego
- ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1728-3361
- Year of publication: 2024
- Source: Show
- Pages: 69-82
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/ppk.2024.05.05
- PDF: ppk/81/ppk8105.pdf
The Possibility of Entrusting Citizens with the Independent Administration of Justice, Comments in the Context of Article 182 of the Constitution
The wording of Art. 182 of the Constitution is not uniformly interpreted. Such a state of affairs means that on its basis some doctrine builds the possibility of independent exercise of the judiciary by entities other than professional judges, while others claim the opposite. The text contains an analysis of Art. 182 of the Constitution, the purpose of which was to answer the question about the permissible forms of participation of citizens in the exercise of justice. The construction of Art. 182 means that it should be considered an incomplete regulation that gives room for the creation of projects, such as the one concerning magistrates. Its shape introduces uncertainty as to the dimension that this participation may take. However, the analysis allows us to conclude that we can only talk about the participation, and not about the independence of adjudication by entities other than professional judges.
Treść art. 182 Konstytucji nie jest jednolicie interpretowany. Taki stan rzeczy powoduje, że na jego podstawie część doktryny buduje możliwość samodzielnego sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez podmioty inne aniżeli sędziowie zawodowi, część zaś twierdzi zupełnie przeciwnie. W tekście zawarta została analiza art. 182 Konstytucji, której celem było udzielenie odpowiedzi na pytanie o dopuszczalne formy udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Konstrukcja art. 182 powoduje, że należy uznać go za regulację niepełną, która daje pole do kreowania projektów, jak ten dotyczący sędziów pokoju. Jego kształt wprowadza niepewność co do wymiaru, jaki ten udział może przybrać. Przeprowadzona analiza pozwala jednak na stwierdzenie, że możemy mówić jedynie o udziale, nie zaś o samodzielności orzekania przez podmioty inne aniżeli sędziowie zawodowi.
REFERENCES:
- Basa M., Instytucja ławników Sądu Najwyższego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020, nr 82 (1).
- Garlicki L., Komentarz do art. 175 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
- Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2022.
- Grubalska A., Instytucja ławnika w Sądzie Najwyższym, „Prokuratura i Prawo” 2023, nr 12.
- Jaworska M., Konstytucyjna formuła prawa do „sądu właściwego” a sprawowana przez sądy administracyjne kontrola działalności administracji publicznej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 3.
- Kmiecik R., Kmiecik Z.R., Sądy pokoju – anachronizm czy krok ku demokratyzacji wymiaru sprawiedliwości?, „Prokuratura i Prawo” 2021, nr 7–8.
- Naleziński B., Komentarz do art. 182 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, red. P. Tuleja, Warszawa 2023.
- Piotrowski R., Konstytucyjne wyznaczniki udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości [w:] Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
- Rakowska A., Tryb dojścia do urzędu sędziego pokoju w prezydenckim projekcie ustawy o sądach pokoju a zasada niezawisłości sędziowskiej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2023, nr 5.
- Rożek K., Sądownictwo administracyjne a pojęcie wymiaru sprawiedliwości, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017, nr 6.
- Sobczak J., Sądy i Trybunały [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2001.
- Sokolewicz W., Konstytucyjna regulacja władzy sądowniczej [w:] Konstytucja – ustrój, system finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci Prof. Natalii Gajl, red. T. Dębowska-Romanowska, A. Jankiewicz, Warszawa 1999.
- Trzciński J., Komentarz do art. 173 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
- Walasik M., Konstytucyjne pojęcie sądu [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2018.
- Waltoś S., Ławnik – czy piąte koło u wozu? [w:] Funkcje procesu karnego. Księga jubileuszowa Profesora Janusza Tylmana, red. T. Grzegorczyk, Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011.
- Waszczyński J., Ustrój organów ochrony prawnej, Łódź 1969.
- Wiliński P., Karlik P., Komentarz do art. 182 [w:] Konstytucja RP, Komentarz do art. 87– 243, t. 2, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
- Zimmermann J., Z podstawowych zagadnień sądownictwa administracyjnego [w:] Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005, red. J. Góral, Warszawa 2005.
- Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013.
- Zubik M., Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości w świetle Konstytucji i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 3.
- Zubik M., Prawo konstytucyjne współczesnej Polski, Warszawa 2020.
udział obywateli administration of justice citizen participation sędziowie judges wymiar sprawiedliwości konstytucja Constitution