Zakaz dyskryminacji konstrukcyjnym elementem racjonalnych usprawnień w kontekście praw osób z niepełnosprawnościami
- Institution: Uniwersytet Szczeciński
- ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5439-4653
- Year of publication: 2024
- Source: Show
- Pages: 265–277
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/ppk.2024.05.19
- PDF: ppk/81/ppk8119.pdf
Non-Discrimination as a Constructive Element of Reasonable Accommodation in the Context of the Rights of Persons with Disabilities
In a multicentric system of law, apart from dignity, the category of equality, which is not only a systemic principle but also meta-law, must be attributed key significance. The same applies to non-discrimination, which is inherent to it. And although one may have the impression that research devoted to the latter remains in the shadow of investigations on the paradigm of equality as such, there are areas in the social discourse in which the burden of analysis shifts towards this prohibition of discrimination, contributing scholarly interest to it. This is exemplified by the subject matter of disability and a special category of human rights, that is the rights of persons with disabilities. Suffice it to say that non-discrimination is not only a sine qua non condition for effective protection of this social group, but also – and perhaps even above all – a constructive element of ensuring reasonable accommodation established by national and international law (including EU law) in force. This is a category that appears in the shadow of research on the wide-ranging issues of accessibility and rights of people with disabilities. This thesis is affirmed by the present study, whose main goal is to confront the categories of reasonable accommodation with the fundamental value and principle of non-discrimination.
W multicentrycznym systemie prawa niezwykle ważkie znaczenie – prócz godności – przypisać należy również – będącej nie tylko systemową zasadą, ale i metaprawem – kategorii równości, jak i immanentnie sprzęgniętemu z nią zakazowi dyskryminacji. I choć można mieć wrażenie, że badania poświęcone temu ostatniemu pozostają w cieniu rozważań na temat paradygmatu równości jako takiej, to w społecznym dyskursie dają się odnaleźć takie obszary, w których ciężar analiz przesuwa się w kierunku zakazu dyskryminacji, doszacowując go naukowym zainteresowaniem. Egzemplifikację tego stanowi problematyka niepełnosprawności i szczególnej kategorii praw człowieka, jaką są prawa osób z niepełnosprawnościami. Dość powiedzieć, że zakaz dyskryminacji to nie tylko warunek sine qua non skutecznej ochrony wskazanej grupy społecznej, ale także – a może nawet przede wszystkim – konstrukcyjny element zapewnienia – wyznaczonych obowiązującymi przepisami prawa krajowego, jak i międzynarodowego, w tym europejskiego – racjonalnych usprawnień, tj. kategorii pojawiającej się w cieniu badań nad szeroko zakrojoną problematyką dostępności i prawami osób z niepełnosprawnościami. Afirmacji tej tezy poświęcono niniejsze opracowanie, którego zasadniczym celem jest skonfrontowanie kategorii racjonalnych usprawnień z fundamentalną wartością i zasadą, jaką jest zakaz dyskryminacji.
REFERENCES:
- Cała-Wacinkiewicz E., Ekskluzja społeczna a konstytucyjnie uwarunkowana godność człowieka, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 5(69).
- Cała-Wacinkiewicz E., Od konstytucyjnie wywodzonej dostępności w stronę prawa do dostępności?, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2023, nr 6(76).
- Cała-Wacinkiewicz E., Zasada równości wobec prawa a ekskluzja społeczna [w:] Prawo międzynarodowe wobec wyzwań społecznych, red. E. Cała-Wacinkiewicz, J. Menkes, J. Nowakowska-Małusecka, W.Sz. Staszewski, Warszawa 2022.
- Gadkowski A., Gadkowski T., Problematyka równości i inkluzji społecznej osób z niepełnosprawnościami w dorobku normatywnym Rady Europy, „Acta Iuris Stetinensis” 2022, nr 3, t. 39.
- Galasiński D., Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?, „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania” 2013, nr 4.
- Kapelańska-Pręgowska J., Prawo osób niepełnosprawnych do racjonalnych usprawnień oraz obowiązek zapewniania dostępności w przestrzeni publicznej, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2016, nr 6.
- Krzywoń A., Zasada równości i zakaz dyskryminacji [w:] Prawa człowieka, red. W. Brzozowski, A. Krzywoń, M. Wiącek, wyd. 4, Warszawa 2023.
- Menkes J., Polska przeciwko „wspólnym europejskim wartościom [w:] Wspólne wartości prawa międzynarodowego, europejskiego i krajowego, red. E. Cała-Wacinkiewicz, J. Menkes, Warszawa 2018.
- Mikołajewicz J., Dyskryminacja jako naruszenie godności ludzkiej. Na marginesie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego [w:] Prawo wobec dyskryminacji w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym, red. Z. Niedbała, Warszawa 2011.
- Naumowicz K., Szczególne uprawnienia osób niepełnosprawnych w zakresie zakazu dyskryminacji, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2023, nr 2.
- Wrońska I., Pozytywna dyskryminacja kobiet w europejskiej przestrzeni prawnej, Białystok 2019.
- Zieliński M., Języki prawne i prawnicze [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999.
rights of persons with disabilities prawa osób z niepełnosprawnościami non-discrimination accessibility dostępność zakaz dyskryminacji prawa człowieka human rights