Prawo zwyczajowe jako niepisane źródło prawa

Customary Law as an Unwritten Source of Law

Legal customs, as the basic regulations of social and legal relations, are considered to be the earliest of source of law. The aim of the article is to show the difference between custom and customary law, based on the features characterizing these concepts and to indicato selected examples of this type of practises occurring within constitutional law. The analisys will not refer to parliamentary customs. The main conclusions include that the existence of customary law is a fact that Carnot be excluded from constitutional practise and that it makes the legal system more flexible. Customary law can be treated as a formal source of law, but only by means of an act of enactment or recognition. Such an interpretation is not excluded by the content of the current Constitution of the Republic of Poland.

Zwyczaje prawne jako podstawowe regulatory stosunków społecznych i prawnych, uznawane są one za najwcześniej ukształtowane źródło prawa. Celem artykułu jest ukazanie różnicy pomiędzy zwyczajem a prawem zwyczajowym, na podstawie cech charakteryzujących te pojęcia oraz wskazanie wybranych przykładów tego rodzaju praktyk występujących w obrębie prawa konstytucyjnego. Analiza nie będzie odnosiła się do zwyczajów parlamentarnych. Wśród głównych wniosków można wskazać, że istnienie prawa zwyczajowego jest faktem, którego nie da się go wykluczyć z praktyki konstytucyjnej oraz że uelastycznia system prawny. Prawo zwyczajowe może być traktowane jako formalne źródło prawa, lecz jedynie za pośrednictwem aktu stanowienia lub uznania. Takiej interpretacji nie wyklucza treść obowiązującej Konstytucji RP.

REFERENCES:

• Banaszak B., Preisner A., Prawo konstytucyjne. Wprowadzenie, wyd. III, Wrocław 1996.
• Berć A., Zarys prawa prywatnego: część ogólna, Warszawa 2012.
• Bigo T., Prawo administracyjne. Część I. Instytucje ogólne. Opracowane przez Dr. Władysława Kawkę, Adiunkta U.Wr. na podstawie wykładów uniwersyteckich prof. dr. T. Bigo, Wrocław 1948.
• Bigo T., Zarys nauki administracji i polskiego prawa administracyjnego. Administracja cz. I. Wedle wykładów uniwersyteckich, Lwów 1937.
• Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2004.
• Bożyk S., Pojęcie, przedmiot i źródła prawa konstytucyjnego, [w:] Prawo konstytucyjne, red. M. Grzybowski, Białystok 2009.
• Działocha K., Zamknięty system źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Konstytucji i w praktyce [w:] Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, red. A. Szmyt, Warszawa 2005.
• Działocha K., Źródła prawa [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa 1999.
• Dziewicka M., Zwyczaj w prawie kanonicznym i prawie polskim, „Kościół i Prawo” 2015, nr 2.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjnego. Zarys wykładu, Warszawa 1999.
• Grzybowski M., Konstytucyjne i ustawowe uwarunkowania struktury rządu a praktyka ustrojowa [w:] System rządów Rzeczypospolitej Polskiej. Założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa, red. M. Grzybowski, Warszawa 2006.
• Gudowski J., Urząd sędziego w prawie o ustroju sądów powszechnych, „Przegląd Sądowy” 1994, nr 11–12.
• Kalinowska-Wójcik A., Zwyczaj jako kreator normy prawnej na przykładzie regulaminu Sejmu, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2024, nr 1.
• Kuczma P., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2023 r., sygn. akt II KK 96/23 (zastosowanie prawa łaski w formie abolicji indywidualnej nie jest wiążące dla organów wymiaru sprawiedliwości), „Deutsch-Polnische Juristen-Zeitschrift” 2023, nr 4.
• Kuczma P., Kompetencje nominacyjne prezydenta RP wobec sędziów, „Zeszyty Naukowe Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Techniki. Studia z nauk społecznych” 2011, nr 4.
• Kuczma P., Wybrane problemy związane z ratyfikacją i ogłaszaniem umów międzynarodowych w Polsce, „Dyskurs Prawniczy i Administracyjny” 2023, nr 4.
• Lic J., Znaczenie zwyczaju handlowego dla prawa prywatnego (uwagi do projektu nowego kodeksu cywilnego) [w:] Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym, red. T. Mróz, M. Stec, Warszawa 2012.
• Lombardia P., Zwyczaj [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011.
• Preisner A., Zwyczaj i prawo zwyczajowe [w:] Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 2007.