Rząd, koabitacja, opozycja. Casus Polski na tle doświadczeń wybranych państw

Government, Cohabitation, Opposition. Poland’s Case against the Background of other States’ Experiences

The systemic transformation in Poland – initiated in 1989 – was full of events that constituted challenges for the ongoing political and systemic changes. The intensity of those current since autumn 2023 is particularly high. They refer to the functioning of the government and the opposition, as well as the head of state who participates in it. This article examines not only the models of relations between the government and the opposition, but also the cognitively intriguing phenomenon of cohabitation, but not only in Poland. The other states mentioned in the article, namely France, Great Britain, Sweden and Norway, also become a points of reference for considerations hereby. These considerations lead to the conclusion that the Polish model of cohabitation is conflict-oriented, and the relations between the government and the opposition are not so much Westminster-like, but quasi-Westminster-like.

Rozpoczęta w 1989 r. transformacja systemowa w Polsce obfitowała w wydarzenia stanowiące wyzwania dla zachodzących przemian polityczno-ustrojowych. Intensywność tych aktualnych od jesieni roku 2023 jest szczególnie wysoka. Dotyczą one funkcjonowania rządu i opozycji oraz mającej w tym swój współudział głowy państwa. W niniejszym artykule rozpatrywane są nie tylko modele relacji między rządem i opozycją, ale też frapujący poznawczo fenomen koabitacji, aliści nie wyłącznie w Polsce. Punktem odniesienia do rozważań stają się też państwa stanowiące tu punkty odniesienia, a zwłaszcza Francja, Wielka Brytania oraz Szwecja i Norwegia. Rozważania prowadzą do konkluzji, iż polski model koabitacji ma charakter konfliktowy, zaś relacje między rządem i opozycją uzyskują kształt nie tyle westminsterski, ile quasi-westminsterski.

REFERENCES:

• Bulandra, A., Kościółek, J., Przeciwdziałanie mowie nienawiści. Podręcznik dla środowiska politycznego, Kraków 2016.
• Dziemidok-Olszewska B., Sokół W., Instytucje i systemy polityczne [w:] Encyklopedia politologii, red. M. Żmigrodzki, Warszawa 2012.
• Gackowski T., ‘Bandwagon effect’ siłą sondażokracji. Po co mediom sondaże w okresie międzywyborczym?, „Studia medioznawcze” 2011, nr 2 (45).
• Gagatek W., Rozwój modelu partii kartelowej i jego recepcja [w:] Oblicza demokracji. Partie i systemy partyjne w ujęciu Petera Maira, red. W. Gagatek, K. Walecka, Kraków – Warszawa 2016.
• Gebethner S., Rząd i opozycja JKM w systemie politycznym Wielkiej Brytanii, Warszawa 1967.
• Grzybowski, M., Ewolucja skandynawskiego modelu parlamentaryzmu [w:] Ewolucja systemów politycznych rozwiniętych państw kapitalistycznych Europy i Ameryki Północnej, Lublin – Warszawa 1985.
• Harasimowicz A., James Ramsay MacDonald. Życiorys socjaldemokraty, Łódź 1986.
• Heywood A., Politologia, Warszawa 2006.
• Konarski W., Kultura polityczna społeczeństwa Irlandii. Autorski komentarz porównawczy do ujęć modelowych Basila Chubba i Johna Coakley [w:] Teoretyczne i praktyczne problemy kultury politycznej. Studia i szkice, red. M. Banaś, Kraków 2013.
• Konarski W., Polityka i politycy w Polsce. Analiza krytyczna, „Studia Politologiczne” 2013, t. 27.
• Konarski W., Pragmatycy i idealiści. Rodowód, typologia i ewolucja ugrupowań politycznych nacjonalizmu irlandzkiego w XX wieku, Pułtusk–Warszawa 2001.
• Konarski W., System polityczny Królestwa Norwegii na tle wyborów parlamentarnych we wrześniu 1981 r., „Studia Nauk Politycznych” 1983, nr 3 (63).
• Lijphart A., Demokracja w społeczeństwach sfragmentaryzowanych [w:] Władza i społeczeństwo: antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, red. J. Szczupaczyński, Warszawa 1995.
• Obacz P., Podział „Polska solidarna – Polska liberalna” w świetle wybranych koncepcji pluralizmu politycznego, Kraków 2018.
• Pressense de F., L’Irlande et L’Angleterre. Depuis L’Acte D’Union Jusqu’a Nos Jours, 1800– 1888, Paris 1889.
• Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1998.
• Stembrowicz J., Rząd w systemie parlamentarnym, Warszawa 1982.
• Wallner M., Podziały i typologie systemów parlamentarnych. Zagadnienia metodologiczne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska – Lublin Polonia” Sectio K, 2014, t. XXI, 2.