Instytucja reprezentanta dziecka w kontekście prawa do sądu (ze szczególnym uwzględnieniem postępowania w sprawach rodzinnych)

The Institution of a Child Representative in the Context of the Right to a Court (with a Special Reference to Proceedings in Family Matters)

The purpose of the article is to present the institution of the child representative in the context of the constitutional right to a court against the background of family cases. The paper characterises the right to court and the right to be represented, in particular the right to be heard. The new institution of family law – the child’s representative – acting in some countries as a guardian ad litem or guardian ad litem – is presented. The child as the subject of his or her rights should be guaranteed the right to be heard and to have his or her views represented. The paper analyses the institution of the child representative and its importance by the child’s best interests. The institution of a child representative is a regulation that has the potential to increase the participation of children in court procedures, which is particularly important in family proceedings.

Celem artykuł jest przedstawienie instytucji reprezentanta dziecka w kontekście konstytucyjnego prawa do sądu na tle spraw rodzinnych. W pracy scharakteryzowane zostało prawo do sądu oraz prawo do bycia reprezentowanym, w szczególności prawo do bycia wysłuchanym. Przedstawiona została nowa instytucja prawa rodzinnego – reprezentant dziecka – występującego w niektórych państwach jako kurator lub opiekun prawny. Dziecko jako podmiot swoich praw powinno mieć zagwarantowane prawo do wysłuchania oraz reprezentowania swoich poglądów, wynikającego z konstytucyjnego prawa do sądu. W pracy przeanalizowano instytucje reprezentanta dziecka oraz jej znaczenia w perspektywie prawa dziecka do sądu. W artykule poruszono również problem prawa dziecka do wymiaru sprawiedliwości oraz działania sądu zgodnie z jego najlepszym interesem. Instytucja reprezentanta dziecka to bardzo ważna regulacja, która ma szansę zwiększyć partycypację dzieci w procedurach sądowych, co ma szczególne znaczenie w postępowaniach rodzinnych.

REFERENCES:

• Avenard G., Le droit de s’exprimer, „L’école des parents” 2015, nr 4.
• Birnbaum R., Bala N., The Child’s Perspective on Legal Representation: Young Adults Report on the Their Experiences with Child Lawyers, „Canadian Journal of Family Law” 2009, nr 25 (11).
• Bodio J., Status dziecka jako uczestnika postępowania nieprocesowego, Warszawa 2019.
• Borkowska K., Prawo dziecka do wypowiedzi a jego udział w postępowaniu cywilnym w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2011, t. XXXV, nr 2.
• Cieśliński M., Praktyka sądowa wysłuchania małoletniego w postępowaniach cywilnych w kontekście idei przyjaznego wysłuchania dziecka (komunikat o wynikach badania), „Prawo w działaniu” 2015, nr 24.
• Fernando M., Family Law Proceedings and the Child’s Right to Be Heard in Australia, „Family Court Review” 2014, nr 52 (1).
• Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2014.
• Flaga-Gieruszyńska K., Ochrona dobra dziecka w postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
• Freeman M., The Human Rights of Children’, „Current Legal Problems” 2010, t. LXIII, nr 1.
• Jędrejek G. Komentarz do art. 99 [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2017.
• Jędrejek G., Wyłączenie reprezentacji dzieci przez rodziców w postępowaniu cywilnym (uwagi dotyczące wykładni przepisu art. 99 § 3 KRO), „Studia Prawnicze KUL” 2009, nr 2–3 (38–39).
• Kallaus A., Udział osoby małoletniej w postepowaniu opiekunczym, Poznań 2015.
• Kluczewska A., Wojownicy w todze w służbie najmłodszym – o najnowszej regulacji prawnej w zakresie ochrony dzieci przed przemocą, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2024, t. XXIII, nr 3.
• Kuchnio M., Komentarz do art. 583 (1) [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art.506–1217, t. II, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2024.
• Liefaard T., Access to Justice for Children: Toward a Specific Research and Implementation Agenda, „The International Journal of Children’s Rights” 2019, nr 27 (1).
• Mol C., Children’s Representation in Family Law Proceedings. A Comparative Evaluation in Light of Article 12 of the United Nations Convention on the Rights of the Child „The International Journal of Children’s Rights” 2019, nr 27, 1.
• Morawska E.H., Ochrona praw dziecka w świetle art. 72 Konstytucji RP. Uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2007, nr 4.
• Siedlecki W. [w:] Postępowanie nieprocesowe, red. J. Policzkiewicz, W. Siedlecki, E. Wengerek, Warszawa 1973.
• Skelton A., Special Assignment: interpreting the right to legal representation in terms of section 28 (1)(h) of the Constitution of South Africa [w:] Trials & Tribulations, Trends & Triumphs: Developments in International, African and South African Child and Family Law (Cape Town: juta Law, 2008) Rights, red. J. Sloth-Nielsen and Z. Du Toit, „New Zealand Law Review” 2013, t. XXVI, nr 3.
• Stern R.S., Implementing Article 12 of the Convention on the Rights of the Child. Participation, Power and Attitudes, Brill Nijhoff 2017.
• Tobin J., The UN Convention on the Rights of the Child: a Commentary, Oxford 2019.
• Trocha O., Horna-Cieślak M., Masłowska P., Metodyka reprezentacji małoletniego pokrzywdzonego w sprawach przestępstw seksualnych, Warszawa 2023.
• Weitz K., Związanie sądu granicami żądania w procesie cywilnym [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.