Moralność publiczna jako przesłanka ochrony zwierząt – aspekty konstytucyjne

Public Morality as a Premise for Animal Protection – Constitutional Aspects

The aim of the article is to present public morality as a basis for restrictions on constitutional freedoms and rights with the potential to include the protection of animals. The consequence of such an interpretation would be (at least partial) consideration of animal interests when conflicted with the human ones. The paper outlines the current status of animals in Polish law, focusing on the obligation of humane treatment and the possible legal subjectivity of animals. References to public morality in the context of animal protection in the Constitutional Court’s judgment on ritual slaughter and in the jurisprudence of the European Court of Human Rights are discussed. What is important for allowing stronger legal protection of animals, grounded also in the Constitution of the Republic of Poland, is the recognition of the limitations resulting from anthropocentric view of law.

Celem artykułu jest zaprezentowanie moralności publicznej jako mającej potencjał uwzględniania ochrony zwierząt, podstawy ograniczeń konstytucyjnych wolności i praw. Konsekwencją takiej interpretacji byłoby chociażby częściowe uwzględnianie interesów zwierząt w przypadku ich konfliktów z interesami ludzi. W publikacji przedstawiono zarys obecnego statusu zwierząt w polskim prawie, skupiając się na obowiązku humanitarnego traktowania oraz ewentualnej podmiotowości prawnej zwierząt. Omówiono odniesienia do moralności publicznej, w kontekście ochrony zwierząt, w wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym uboju rytualnego i w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Istotne dla dopuszczenia silniejszej prawnej ochrony zwierząt, mającej podstawy również w Konstytucji RP, jest dostrzeżenie ograniczeń wynikających z antropocentrycznego myślenia o prawie.

REFERENCES:

• Białocerkiewicz J., Status prawny zwierząt. Prawa zwierząt czy prawna ochrona zwierząt, Toruń 2005.
• Błońska B., Relacje pomiędzy krzywdzeniem zwierząt a przemocą stosowaną wobec ludzi [w:] Sprawiedliwość dla zwierząt, red. B. Błońska, W. Gogłoza, W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, Warszawa 2017.
• Centrum Badania Opinii Społecznej, Dobre zmiany w ochronie zwierząt?, Komunikat z badań nr 32/2018, Warszawa 2018, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_032_18.PDF.
• Centrum Badania Opinii Społecznej, Opinie na temat dopuszczalności tzw. uboju rytualnego, Komunikat z badań nr BS/70/2013, Warszawa 2013, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_070_13.PDF.
• Centrum Badania Opinii Społecznej, Opinie o zmianach w ochronie zwierząt, Komunikat z badań nr 131/2020, Warszawa 2020, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_131_20.PDF.
• Centrum Badania Opinii Społecznej, Raport z badań ilościowych, Warszawa 2020, https:// drive.google.com/file/d/1qrc_-I7OzG_5nN37Z7kVQ5VWeRiqZ5pi/view.
• Elżanowski A., Pietrzykowski T., Zwierzęta jako nieosobowe podmioty prawa, „Forum prawnicze” 2013, nr 1.
• Izdebski H., Prawa zwierząt czy prawo zwierząt? [w:] Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne, red. T. Gardocka, A. Gruszczyńska, Toruń 2012.
• Karaś D., Bezkarni. Przestępstwa przeciwko zwierzętom. Raport z monitoringu wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, Warszawa 2022.
• Kuczma P., Ubój rytualny jako prawo mniejszości narodowych w Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2016, nr 5 (33).
• Kulik M., Lubeńczuk G., Rudy M., Spasowska H., Kruk E., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2024.
• Kuszlewicz K., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2021.
• Kuszlewicz K., Prawa zwierząt. Praktyczny przewodnik, Warszawa 2019.
• Lubeńczuk G., The Concept of the Normative Dereification of Animal in Polish Law, „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, t. XXX, nr 5.
• Łętowska E., Grochowski M., Wiewiórowska-Domagalska A., Wiąże, ale nie przekonuje (wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 52/13 o uboju rytualnym), „Państwo i Prawo” 2015, nr 6.
• Narodowska J., Korelacja pomiędzy agresją wobec zwierząt a agresją wobec ludzi w świetle badań naukowych, „Archiwum Kryminologii” 2018, t. XL.
• Pietrzykowski T., Moralność publiczna a konstytucyjne podstawy ochrony zwierząt, „Studia prawnicze” 2019, nr 1.
• Pisz M., Ochman P., Prawne aspekty uboju rytualnego w Polsce (uwagi do wyroku TK w sprawie K 52/13), „Państwo i Prawo” 2018, nr 1.
• Podedworny Z., Przemoc domowa w przemoc wobec zwierząt. Analiza prawno-wiktymologiczna, „Biuletyn Kryminologiczny” 2019, nr 26.
• Stucki S., Towards a Theory of Legal Animal Rights: Simple and Fundamental Rights, „Oxford Journal of Legal Studies” 2020, t. 40, nr 3.
• Woźniakowska-Fajst D., Zwierzęta jako przedmiot zainteresowań wiktymologii – nowe spojrzenie w XXI wieku [w:] Sprawiedliwość dla zwierząt, red. B. Błońska, W. Gogłoza, W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, Warszawa 2017.