Ewolucja podstawowych zasad polskiego prawa wyborczego w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego i w wyborach parlamentarnych w Polsce po 1989 r.
- Institution: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
- ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7010-134X
- Year of publication: 2020
- Source: Show
- Pages: 75-89
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/ppk.2020.01.04
- PDF: ppk/53/ppk5304.pdf
The Evolution of the Basic Principles of Electoral Law in Elections to Constitutive Organs of the Units of Local Government and Parliamentary Elections in Poland Since 1989
The scope of this article is to show the evolution of the basic principles of electoral law in elections to constitutive organs of the units of local government and parliamentary elections in Poland since 1989. In the article it is shown the constitutional and statutory regulations concerning basic principles of electoral law and the methods of determining the elections results applicable in Poland in past thirty years, from the Sejm and the Senat Electoral Acts of 1989, to the Electoral Code of 2011 (amended in 2018). According to the author of this article, this evolution of rules results in establish two models of regulations of the principles of electoral law and electoral system. The first model is applicable in elections to Sejm, to voivodeships councils, to county councils and to municipal councils in “big” municipalities (more than 20.000 citizens), the second model is applicable in elections to Senat and to municipal councils in “small” municipalities (less than 20.000 citizens).
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie ewolucji zasad prawa wyborczego w wyborach parlamentarnych i samorządowych (do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego) w Polsce po 1989 r. W artykule przedstawione zostały konstytucyjne i ustawowe regulacje dotyczące podstawowych zasad prawa wyborczego oraz metod ustalania wyników wyborów obowiązujące w Polsce w ciągu ostatnich 30 lat, poczynając od ordynacji wyborczych od Sejmu i Senatu z 1989, a kończąc na przepisach Kodeksu wyborczego z 2011 r. (znowelizowanych w 2018 r.). Zdaniem autora wspomniana ewolucja doprowadziła do powstania dwóch modeli regulacji podstawowych zasad prawa wyborczego i systemów wyborczych. Pierwszy dotyczy wyborów do Sejmu, sejmików województw, rad powiatów i rad „większych” gmin (powyżej 20.000 mieszkańców), drugi dotyczy wyborów do Senatu i rad „mniejszych” gmin (poniżej 20.000 mieszkańców).
REFERENCES:
Literature:
- Banaszak, B. Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2015.
- Banaszak B., Konstytucja RP. Komentarz, Warszawa 2012.
- Bingham Powell Jr G., Wybory jako narzędzie demokracji. Koncepcje większościowe i proporcjonalne,
przeł. M. Czekański, Warszawa 2006. - Buczkowski J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej, Lublin 1998.
- Chmaj M., Ewolucja zasady wyborów proporcjonalnych w polskim prawie wyborczym
do Sejmu po 1989 r., [w:] 25 lat demokratycznego prawa wyborczego i organów wyborczych
w Polsce (1991–2016), t. 2, red. W. Hermeliński, B. Tokaj, Warszawa 2016. - Chruściak R., System wyborczy i wybory w Polsce 1989 – 1998. Parlamentarne spory i dyskusje,
Warszawa 1999. - Czaplicki K. W., Komentarz do art. 233, [w:] K. W. Czaplicki, B. Dauter, S. J. Jaworski,
A. Kisielewicz, F. Rymarz, Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2014. - Gendźwiłł A., Zmiany niezauważone? O tym, jak zadziałały jednomandatowe okręgi wyborcze
w wyborach do rad gmin w 2014 roku, [w:] Co się stało 16 listopada? Wybory samorządowe
2014, red. J. Flis i in., Warszawa 2015. - Kisielewicz A., Komentarz do art. 10, [w:] K. W. Czaplicki, B. Dauter, S. J. Jaworski, A. Kisielewicz,
F. Rymarz, Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2014. - Lubaczewska A., Gwarancje realizacji czynnego i biernego prawa wyborczego, [w:] Demokratyczne
standardy prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej. Teoria i praktyka,
red. F. Rymarz, Warszawa 2005. - Mordwiłko J., Ewolucja prawa wyborczego i wyborów do samorządu terytorialnego w latach
1990–2000, [w:] 10 lat demokratycznego prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej
(1990–2000), red. F. Rymarz, Warszawa 2000. - Piasecki A. K., Wybory parlamentarne, prezydenckie, samorządowe 1989–2002, Toruń 2004.
- Porozumienia Okrągłego Stołu. Stanowisko w sprawie reform politycznych, [w:] Okrągły
Stół, oprac. K. Dubiński, Warszawa 1999. - Przywara M., System wyborczy do Sejmu i Senatu RP po 1989 roku – ciągłość i zmiana,
Warszawa 2012. - Rakowska-Trela A., Składowski K., Kodeks wyborczy. Komentarz do zmian 2018, Warszawa
2018. - Sokolewicz W., Podstawowe zasady prawa wyborczego i ich ujęcie w konstytucji, „Państwo
i Prawo” 1987, z. 10. - Uziębło P., Realizacja zasady równości wyborów do organu stanowiącego miast na prawach
powiatu, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 2. - Wojtyczek K., Konstytucyjna regulacja systemu wyborczego III Rzeczypospolitej, [w:] 10
lat demokratycznego prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej (1990–2000), red.
F. Rymarz, Warszawa 2000. - Woźnicki M., Jednomandatowe okręgi wyborcze w wyborach do rad gmin – problemy
praktyczne, na przykładzie wyników wyborów samorządowych z 16.11.2014 r. w wybranych
gminach województwa lubelskiego, [w:] Uczestnictwo polityczne w ujęciu teoretycznym
i praktycznym, red. K. Kamińska-Korolczuk, M. Mielewczyk, R. Ożarowski,
Gdańsk 2017. - Woźnicki M., Wpływ jednomandatowych okręgów wyborczych na frekwencję wyborczą
i wyniki wyborów do rad gmin na przykładzie wybranych gmin województwa lubelskiego,
„Prawo i Polityka” 2016, t. 7. - Woźnicki M., Zasada równości materialnej wyborów w wyborach samorządowych w Polsce
(wybrane zagadnienia), [w:] Samorządy jako formy demokracji uczestniczącej, red.
M. Chrzanowski, J. Sobczak, Lublin 2016. - Zawadzka B., Samorząd terytorialny w „Małej Konstytucji”, [w:] „Mała Konstytucja”
w procesie przemian ustrojowych w Polsce, red. M. Kruk, Warszawa 1993.
zasady prawa wyborczego wybory samorządowe kodeks wyborczy wybory parlamentarne