Odpowiedzialność dyscyplinarna rzecznika dyscyplinarnego z tytułu naruszenia niezawisłości sędziowskiej

Disciplinary Responsibility of a Disciplinary Spokesman for Breach of Judicial Independence

The following article comprises an analysis of the basis and scope of disciplinary liability of a disciplinary spokesman for breach of judicial independence. It indicates the inherent interdependence between judicial disciplinary liability and the constitutionally protected principle of independence. The author believes that a separate judicial disciplinary liability constitutes one of the guarantees of independence. The protection of independence is further enhanced by the autonomy of the disciplinary proceedings and the means of determining the basis for such liability, the limits of which are delineated by independence. Nevertheless, it serves to outline the spokesman’s competences and thus the scope of legal acts. Abuse of the aforementioned competences in this regard is equal to an abuse of independence. What is more, the commentary sets out to introduce a two-tier understanding of the notion of abuse of independence, that is internal and external breaches. Under the current law, it is impossible for a spokesman to be in breach of independence, for he does not boast one. However, a spokesman can undertake to externally abuse another party’s - i.a. a judge’s - independence. Such abuse can be caused by non-adherence to the established limits of judicial disciplinary liability. Under such circumstances, a spokesman is in breach of his competences, which is subsequently reflected in a material violation of judicial independence. The bases of disciplinary liability of a disciplinary spokesman are set forth in the provisions pertaining to the disciplinary liability of the judiciary and the prosecution. Hence, a disciplinary spokesman’s liability is a sub-type of the general disciplinary liability of the judge (or prosecutor) who serves as a spokesman.

Opracowanie zawiera analizę podstaw i zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej rzecznika dyscyplinarnego za naruszenie niezawisłości sędziowskiej. Wskazuje na ścisłe związki odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów z konstytucyjną zasadą niezawisłości. Istnienie odrębnej odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów stanowi jedną z gwarancji niezawisłości. Ochronie niezawisłości służy autonomiczność postępowania dyscyplinarnego oraz sposób określenia podstaw tej odpowiedzialności, której granice wyznacza niezawisłość. Precyzuje także kompetencje rzecznika, a tym samym zakres zgodnego z prawem działania rzecznika. Przekroczenie przez rzecznika kompetencji w tym zakresie oznacza zawsze naruszenie niezawisłości. Wprowadza rozróżnienie na wewnętrzne i zewnętrzne naruszenie niezawisłości. W świetle obowiązujących przepisów brak jest możliwości naruszenia przez rzecznika własnej niezawisłości, taka mu bowiem nie przysługuje. Rzecznik może natomiast dopuścić się zewnętrznego zamachu na cudzą, tj. przysługującą innemu sędziemu, niezawisłość. Naruszenie przez rzecznika niezawisłości sędziowskiej wynikać może z nierespektowania granic odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. W takich wypadkach dochodzi do nadużycia przez rzecznika uprawnień skutkującego naruszeniem niezawisłości sędziego, wobec którego rzecznik prowadzi czynności. Podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej rzecznika za naruszenie niezawisłości określają przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów oraz prokuratorów. Odpowiedzialność dyscyplinarna rzecznika dyscyplinarnego za naruszenie niezawisłości jest odmianą odpowiedzialność dyscyplinarnej sędziego lub prokuratora pełniącego urząd rzecznika.

REFERENCES:

• Dębski R., Pozaustawowe znamiona przestępstwa, Łódź 1995.
• Gudowska-Natanek E., Formalne prawo odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów sądów powszechnych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 1.
• Kardas P, Przewinienie dyscyplinarne o charakterze ciągłym, „Rejent” 2010, Wydanie Specjalne. Odpowiedzialność dyscyplinarna notariusza.
• Kardas P., Rozproszona kontrola konstytucyjności prawa w orzecznictwie Izby Karnej Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych jako wyraz sędziowskiego konstytucyjnego posłuszeństwa, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019, nr 4.
• Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
• Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87-243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Kozielewicz W., Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy, Warszawa 2016.
• Kulesza W., Crimen laesae iustitiae, Łódź 2013.
• Łazarska A., Niezawisłość sędziowska w sprawowaniu urzędu, [w:] Pozycja ustrojowa sędziego, red. R. Piotrowski, Warszawa 2015.
• Prawo konstytucyjne, red. P. Sarnecki, Warszawa 2002.
• Rakowska-Trela A., Sądy i sędziowie wobec niedemokratycznych przemian, „Studia Politologiczne” 2018, vol. 47.
• Zajadło J., Nieposłuszny obywatel, Gdańsk 2018.
• Zubik M., Wiącek M., O spornych zagadnieniach z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów Trybunału Konstytucyjnego - polemika, „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 3.