Konstytucyjne prawo do nauki uczniów z niepełnosprawnością i jego realizacja w systemie szkolnictwa ogólnodostępnego

The Constitutional Right to Education of Pupils with Disabilities and Its Implementation in the System of Mainstream Education

The subject of this article is to examine the constitutionally guaranteed right to education from the perspective of its implementation in the mainstream education system for pupils with disabilities. The aim of the material is to provide a synthetic indication of the shortcomings observed in this respect, which may, in a broader perspective, pose a risk to the law under consideration. The material has been developed by a “practitioner” educator, for whom the legal regulations, although constantly undergoing numerous modifications, sometimes not in a transparent way, constitute the basis for the reorganization of the Polish mainstream education system toward non-discrimination and equality for previously disadvantaged groups. The above numerous amendments are ultimately not conducive to change for the better, on the contrary – they arouse resistance on the part of the most important addressees and implementers of the reforms being introduced “in instalments” – teachers.

Przedmiotem artykułu jest analiza konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do nauki z perspektywy jego realizacji w systemie szkolnictwa ogólnodostępnego wobec uczniów z niepełnosprawnością. Celem materiału jest syntetyczne wskazanie na zaobserwowane w tym zakresie uchybienia, które w szerszej perspektywie, mogą stanowić zagrożenie dla analizowanego prawa. Materiał został opracowany przez pedagoga „praktyka”, dla którego przepisy prawa, choć nieustannie modyfikowane, liczne i miejscami mało przejrzyste, stanowią podstawę reorganizacji polskiego systemu edukacji ogólnodostępnej w kierunku niedyskryminacji, równouprawnienia grup dotychczas defaworyzowanych. Powyższe liczne nowelizacje nie sprzyjają ostatecznie zmianie na lepsze, wręcz przeciwnie – budzą opór ze strony najważniejszych adresatów i realizatorów wprowadzanych „na raty” reform – nauczycieli.

REFERENCES:

• Bała P., Konstytucyjne prawo do nauki a polski system oświaty, Warszawa 2009.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
• Bartoszewicz M., Art. 70, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red M. Haczkowska, Warszawa 2014.
• Bidziński K., Giermakowska A., Ozga A., Rutkowski M., Nauczyciele województwa świętokrzyskiego wobec zadań związanych z realizacją specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów, Kielce 2013.
• Borysiak W., Komentarz do art. 70 ust. 3 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP, Komentarz Art. 1–86, t. I, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Chrzanowska I., Nauczyciele o szansach i barierach edukacji włączającej, Warszawa 2019.
• Florczak-Wątor M., Art. 70 Prawo do nauki, 2. Prawo do nauki i obowiązek nauki, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2021.
• Garlicki L., Derlatka M., Art. 70, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
• Jarosz-Żukowska S., Żukowski Ł., Prawo do nauki i jego gwarancje, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
• Królikowski M., Szczucki K., Komentarz do art. 70 ust. 1, 2, 4 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP, Komentarz Art. 1–86, t. I, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Kurzyna-Chmiel D., Niepełnosprawność jako źródło specyfiki regulacji oświatowej, „Samorząd Terytorialny” 2018, nr 5.
• Najwyższa Izba Kontroli, Kształcenie w szkołach specjalnych, Warszawa 2021.
• Najwyższa Izba Kontroli, Wspieranie kształcenia specjalnego uczniów z niepełnosprawnościami w ogólnodostępnych szkołach i przedszkolach lata szkolne 2014/2015–2016/2017, Warszawa 2017.
• Pęczkowski R., Realizacja konstytucyjnego prawa do nauki w praktyce edukacyjnej. Spojrzenie pedagoga, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 3.
• Pilich M., Olszewski A., Prawo oświatowe. Komentarz, Warszawa 2021.
• Raszewska-Skałecka R., Prawne gwarancje edukacji osób niepełnosprawnych w ustawodawstwie polskim – wybrane zagadnienia, [w:] Prawno-administracyjne aspekty sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce, red. M. Giełda, R. Raszewska-Skałecka, Wrocław 2015.
• Zaborniak-Sobczak M., Bieńkowska K.I., Grot-Mrozicka M., Mazurewicz-Rzepka M., Udział lekarza specjalisty w procedurze orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niesłyszenie/słabosłyszenie, „Polish Otorhinolaryngology Review” 2019, nr 1.
• Zaborniak-Sobczak M., Bieńkowska K.I., Grot-Mrozicka M., Wsparcie wczesnorozwojowe dzieci z uszkodzeniem słuchu i ich rodzin, [w:] Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci. Konteksty teoretyczne i praktyczne rozwiązania, red. K. Plutecka, A.K. Czyż, Kraków 2021.
• Zaborniak-Sobczak M., Quo vadis polska edukacjo? Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w doświadczeniach i opiniach nauczycieli województwa podkarpackiego. Wybrane problemy, Rzeszów 2021.