Zasada nieingerencji w sprawy wewnętrzne innego kraju oraz jej miejsce w polityce zagranicznej Chińskiej Republiki Ludowej

The principle of non-interference in another country internal affairs and its role in People’s Republic of China foreign policy

This essay is an attempt to elaborate the role of state sovereignty and the resulting principle of non-interference in the law and practice of international relations. Authors undertook an attempt to map out the course of the evolutionary process of changing the perception of these rules and the relationship between the concept of state sovereignty and the principle of non-interference in the light of the most important acts of international law. Authors found a need to answer the question about whether and when interference in another country policy is legally and actually permissible. Moreover the goal of the article is to describe and to explain the role of non-interference principle in China’s foreign policy after year 1949. In order to achieve the stated assumption, authors analyze its historical determinant (dated back to the mid of nineteenth century) and also following, after the end of World War II, process of seeking support in international law, in face of two imperialism, which were adversarial to each other. Authors also consider the reasons for China’s economic success in Africa in the context of the principle of non-interference, to finally move into the issue regarding the evolution of the sovereignty perception and non-interference policy among Chinese decision-makers.

Принцип невмешательства и его место во внешнеполитической стратегии Китайской Народной Республики

В данной статье обсуждаеться роль государственного суверенитета и вытекающий из этого принцип невмешательства во внутренние дела другой страны в международным праве и практике международных отношений. Анализируется эволюция восприятия этих принципов, а также связь между концепцией государственного суверенитета и принципом невмешательства в свете важнейших актов международного права. Авторы хотят ответить на вопрос о том, допустимо ли, с юридической точки зрения, вмешательство в политику другого государства и в каких случаях. Целью статьи является описание и объяснение роли принципа невмешательства во внешней политике Китая после 1949 года. С этой целью авторы изучили исторические предпосылки (до середины XIX века), а также процесс поиска поддержки в международном праве в лице двух враждебных империалистических государств после окончания Второй мировой войны. Авторы также рассматривают причины экономического успеха Китая в Африке в контексте принципа невмешательства и эволюцию восприятия суверенитета и невмешательства между китайскими политиками.

BIBLIOGRAFIA:

• 1,300 Chinese workers evacuated to Baghdad from Samarra construction site: http://www.scmp.com/news/china/article/1541558/over-50-chi­nese-workers-evacuated-helicopter-amid-iraq-turmoil-state.
• Adamczyk M., Globalizacja rodem z Chin: nowa jakość w światowej poli­tyce czy utarte schematy?, [w:] Szkice z polityki bezpieczeństwa i myśli politycznej, red. M. Soboń, M. Habowski, G. Tokarz, Poznań 2017.
• Adamczyk M., Najważniejsze zagadnienia stosunków chińsko-japońskich po II Wojnie Światowej, „Racja Stanu” 2015–2016, nr 2–1 (18–19).
• Adamczyk M., Relacje chińsko-ukraińskie i chińsko-rosyjskie na tle po­stawy Chińskiej Republiki Ludowej wobec Majdanu i aneksji Krymu, „Wschodnioznastwo” 2015.
• Adamczyk M., W kierunku podważenia statusu państwa hegemonicznego: historia stosunków chińsko-amerykańskich do 2010 roku, „Symbolae Europaeae” 2016, nr 9.
• Adamczyk M., Wojna rosyjsko-ukraińska w Donbasie jako wyzwanie dla chińskiej dyplomacji, „Wschodnioznastwo” 2016.
• Adamczyk M., Współpraca wojskowa kluczowym elementem relacji mię­dzy Federacją Rosyjską a Chińską Republiką Ludową, [w:] Oblicza współczesnego terroryzmu, red. G. Libor, s. l, 2016.
• Adamczyk M., Wyznaczniki ewolucji chińskiej polityki zagranicznej zawarte w „Białej Księdze Obrony” (2014), „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Dok­torantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Społeczne” 2017, nr 18.
• Adamczyk M., Baraniuk K., Wywiad jako instrument chińskiej polityki za­granicznej – przyczynek do badań, „Studia Orientalne” 2017, nr 1 (11).
• Aidoo R., Hess S., Non-Interference 2.0: China’s Evolving Foreign Policy to­wards a Changing Africa, „Journal of Current Chinese Affairs” 2015, t. 44, nr 1.
• Alden C., China in Africa: Partner, Competitor Or Hegemon?, Londyn– –Nowy Jork 2007.
• Ambukita E., Chińskie inwestycje w Afryce – szanse czy zagrożenie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse. Rynki finansowe. Ubez­pieczenia” 2015, nr 74, t. 2: Mierzenie i ocena wyników przedsiębiorstw.
• Arnold G., The A to Z of the non-aligned movement and third world, Lan­ham 2010.
• Beech H., As More Chinese Fall Victim to Terrorism, Beijing Fumbles for a Re­sponse, http://time.com/4127764/china-terrorism-chinese-mali-isis/.
• Boćkowski D., Chiński smok na Czarnym Lądzie – początek nowej koloni­zacji, czy szansa na wielki skok?, „Olsztyńskie Studia Afrykanistyczne” 2010, t. 1: Afryka w stosunkach międzynarodowych. Historia, stan ba­dań, perspektywy, red. B. Ndiaye, P. Letko.
• Bogusz M., Zimbabwe i ChRL – ciąg dalszy trwa: https://zawielkimmu­rem.net/2017/11/16/zimbabwe-i-chrl-ciag-dalszy-trwa/.
• Cardenal J., Cardenal P., Araújo H., Nieuchronny podbój świata po chińsku, Katowice 2016.
• Chaudhury D.R., Non-interference no more the golden rule for rising Chinese aspirations: https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/non-interference-no-more-golden-rule-for-rising-chinese-aspirations/articleshow/59639996.cms.
• China into Africa: Trade, Aid, and Influence, red. R.I. Rotberg, Waszyng­ton 2008.
• China’s Foreign Aid (2014), http://english.gov.cn/archive/white_paper/2014/08/23/content_281474982986592.htm.
• China’s contribution to peacekeeping ‘extremely important,’says UN pe­acekeeping chief: http://www.chinadaily.com.cn/world/2017-07/02/content_29964537.htm.
• China’s Initiation of the Five Principles of Peaceful Co-Existence: http://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/ziliao_665539/3602_665543/3604_665547/t18053.shtml.
• China: Ratify Key International Human Rights Treaty, https://www.hrw.org/news/2013/10/08/china-ratify-key-international-human-rights-treaty.
• China’s Xi says willing to help resolve Ukraine crisis: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-china/chinas-xi-says-willing-to-help­-resolve-ukraine-crisis-idUSKBN1520AN.
• Cianciara A., Operacje pokojowe, [w:] Organizacje międzynarodowe w działaniu, red. A. Florczak, A. Lisowska, Wrocław 2014.
• Ciechanowicz-McLean J., Prawo i polityka ochrony środowiska, Warszawa 2015.
• Czaja J., Interwencje humanitarne: aspekty prawne i polityczne, „Doctrina. Studia społeczno-polityczne” 2006–2007, nr 3–4.
• Czaja J., Świat ONZ – upadek czy nowe szanse?, „Krakowskie Studia Mię­dzynarodowe” 2005, nr 1 (2).
• Czarnocki J., Rola misji pokojowych ONZ w polityce zagranicznej Chin: http://www.polska-azja.pl/j-czarnocki-rola-misji-pokojowych-onz-w­-polityce-zagranicznej-chin/.
• Domagała A., Interwencje humanitarne [w:] Organizacje międzynarodo­we w działaniu, red. A. Lisowska, A. Florczak, Wrocław 2014.
• Ehrlich L., Prawo narodów, Kraków 1947.
• Evacuation plans made for Chinese workers in Iraq, http://www.chinada­ily.com.cn/china/2014-06/20/content_17602496.htm.
• Fairbank J.K., Historia Chin. Nowe spojrzenie, Warszawa–Gdańsk 2004.
• Firmanty Ł., Afryka we współczesnej polityce Chińskiej Republiki Ludowej, Toruń 2013.
• Forum on China-Africa Cooperation: the Politics of Human Resource De­velopment, red. Anshan; F.Y. April, Oksford 2013.
• Fukuyama F., Koniec historii, Poznań 1996.
• Gawłowicz I., Międzynarodowe prawo dyplomatyczne – wybrane zagad­nienia, Warszawa 2011.
• Gemechu D.F., Polityka Chińskiej Republiki Ludowej wobec państw Afryki: strategia pięciu zasad, „Forum Politologiczne” 2008, nr 8.
• Górnikiewicz M., Koncepcja chińskich działań psychologicznych na prze­łomie XX i XXI wieku, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży” 2014, nr 55.
• Kaczmarski M., Jedwabna globalizacja. Chińska wizja ładu międzynaro­dowego, „Punkt widzenia OSW” 2016, nr 60.
• Kagan R., Powrót historii i koniec marzeń, Poznań 2009.
• Kamiński T., Klucz do Afryki – czynnik chiński w polityce UE wobec konty­nentu afrykańskiego, [w:] Azja Wschodnia i Azja południowa w stosun­kach międzynarodowych, red. J. Nakonieczna, J. Zajączkowski, Warsza­wa 2011.
• Kopiasz K., Konflikt w Darfurze: źródła, przebieg, rola społeczności mię­dzynarodowej, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2009, nr 4–5.
• Kopiński D., Ekspansja gospodarcza Chin w Afryce – szansa na rozwój czy początek neokolonizacji?, [w:] Afryka na progu XXI wieku Polityka. Kwestie społeczne i gospodarcze, red. D. Kopiński, A. Żukowski, War­szawa 2009.
• Krzyżanowska A., Biała Księga Obronności Chin – pokojowe deklaracje i realia, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 20.
• Kuszewska A., Stanowisko Chin wobec indyjsko-pakistańskiego konfliktu o Kaszmir w latach 1949–2011, [w:] China goes global. Rosnące znacze­nie Chin na arenie międzynarodowej, red. M. Pietrasiak, T. Kamiński, Łódź 2012.
• Kwiecień R., Interwencja zbrojna a naruszenie suwerenności państwa w prawie międzynarodowym, „Sprawy Międzynarodowe” 2004, nr 1.
• Large D., Beyond ‘Dragon in the Bush’: The Study of China–Africa Rela­tions, „African Affairs” 2008, t. 107, nr 426.
• Maj J., Ewolucja stosunków chińsko-indyjskich w latach pięćdziesiątych XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2008, nr 82.
• Marszałek M., Działania Unii Europejskiej w systemie reagowania kryzy­sowego, [w:] System reagowania kryzysowego Unii Europejskiej. Struk­tura, charakter, obszary, red. J. Gryz, Toruń 2009.
• Mazur-Cieślik E., Casus Tajwanu jako inspiracja metodyczna dla rozwią­zania niektórych konfliktów narodowościowych na terytorium byłego ZSRR, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2013, nr 25.
• Młynarski T., Chiny w Afryce – szansa czy neokolonializm w XXI wieku? Wybrane aspekty chińskiej obecności na kontynencie, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2012, nr 1.
• Mosher S.W., Hegemon: Droga Chin do dominacji, Warszawa 2007.
• Nimmo K., Chinese Aircraft Carrier Reportedly Docks at Tartus, Syria: https://www.infowars.com/chinese-aircraft-carrier-reportedly-docks­-at-tartus-syria/.
• Nitka A., Europejskie tournée chińskich okrętów, „Nowa Technika Wojsko­wa” 2015, nr 3 (286).
• Nowak W., Azjatycki model pomocy rozwojowej, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” 2015, nr 43.
• Okraska T., Konflikt ukraiński w kontekście relacji między Federacją Rosyj­ską a Chińską Republiką Ludową, [w:] Implikacje konfliktu ukraińskiego dla bezpieczeństwa Polski. Aspekty polityczne, wojskowe, prawne, gospo­darcze oraz społeczne, red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk, Kato­wice 2015.
• Okraska T., Spór graniczny między Chińską Republiką Ludową a Republi­ką Indii, „Pisma Humanistyczne” 2013, nr 9.
• Patey L., Day A., Einsiedel von S., China, Japan, and the Future of UN Pe­acekeeping, https://thediplomat.com/2017/07/china-japan-and-the­-future-of-un-peacekeeping/.
• Pietrasiak M., Dacyszen W., Regionalny aspekt historii stosunków rosyjsko- -chińskich, Łódź 2012.
• Pitala M., Chiński podbój Afryki, cz I: Mocarstwowe ambicje Państwa Środ­ka, http://wgospodarce.pl/opinie/6910-chinski-podboj-afryki-czesc-i­-mocarstwowe-ambicje-panstwa-środka.
• Raczyński R., Suwerenność – bezpieczeństwo – prawa człowieka, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość”, 2015, t. XII.
• Rotfeld A.D., Nowy akt polityczny dla Narodów Zjednoczonych na XXI wiek: w poszukiwaniu nowych odpowiedzi, „Krakowskie Studia Mię­dzynarodowe” 2005, nr 1 (2).
• Różalska M., Chińska polityka wobec Iranu oraz jej konsekwencje dla inte­resów amerykańskich w regionie Bliskiego Wschodu, [w:] Chiny w sto­sunkach międzynarodowych, red. M. Pietrasiak, D. Mierzejewski, Łódź 2012.
• Rudzki K., Organizacja Narodów Zjednoczonych: http://stosunki-miedzy­narodowe.pl/teksty-zrodlowe/przemowienia/870.
• Rukato W., China’s growing interests in Africa; A challenge to ‘non-inter­ference’?, https://fromafricatochina.com/2016/12/06/chinas-growing­-interests-in-africa-a-challenge-to-non-interference/.
• Sceats S., Breslin S., China and the International Human Rights System, Londyn 2012.
• Shaw M.N., Prawo międzynarodowe, Warszawa 2011.
• Sozański J., Prawo traktatów: zarys współczesny, Warszawa–Poznań 2009.
• Stempień M., Recepcja instytucji zachodnich jako realizacja drogi przod­ków – analiza Edyktu o imitowaniu konstytucjonalizmu z 1906 r., „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2014, nr 6.
• Stojek J., Wyraz nowej dyplomacji ChRL w państwach Południa na przy­kładzie Afryki, http://www.psz.pl/117-polityka/wyraz-nowej-dyplo­macji-chrl-w-panstwach-poludnia-na-przykladzie-afryki.
• Stranded Chinese workers in Iraq being evacuated, https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-china/stranded-chinese-workers-in­-iraq-being-evacuated-idUSKBN0F20P720140627.
• Strydom H., The Non-Aligned Movement and the Reform of International Relations, „Max Planck Yearbook of United Nations Law Online” 2007, t. 11, nr 1.
• Szczudlik J., Stanowisko Chin wobec kryzysu północnokoreańskiego, „Biu­letyn PISM” nr 118 (1560).
• Szczudlik-Tatar J., Chiny wobec wydarzeń na Ukrainie: polityka balanso­wania, „Biuletyn PISM” 2014, nr 28 (1140).
• Szpak A., Niektóre aspekty prawne interwencji humanitarnej, „Studia Iuri­dica Toruniensia”, t. III, red. K. Kamińska, Toruń 2006.
• Śliwa Z., Marynarka Wojenna Chin w walce z piratami, „Przegląd Morski” 2010, nr 7 (37).
• Taylor I., The Forum on China-Africa Cooperation (FOCAC), Londyn 2012.
• The non-aligned movement and the Cold War: Delhi-Bandung-Belgrade, red. N. Mišković, H. Fischer-Tiné, N. Boškovska Leimgruber, Londyn– –Nowy Jork 2014.
• Twarowska K., Od Mao Zedonga do Xi Jinpinga: cechy, cele, kierunki i na­rzędzia zagranicznej polityki gospodarczej Chińskiej Republiki Ludowej, „Ekonomia Międzynarodowa” 2015, nr 10.
• Ukraine to expand cooperation with China, Xi willing to help resolve Ukraine crisis, https://www.unian.info/politics/1729597-ukraine-to­-expand-cooperation-with-china-xi-willing-to-help-resolve-ukraine-crisis.html.
• UNAMID, http://www.unic.un.org.pl/misje_pokojowe/unamid.php.
• UN Treaty Bodies and China, http://www.hrichina.org/en/un-treaty-bo­dies-and-china.
• Wachowska K., Społeczność międzynarodowa wobec Arabskiej Wiosny w Libii, „Przegląd Politologiczny” 2014, nr 1.
• Widłak T., Prawo międzynarodowe z perspektywy Chin, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2013, nr 3.
• Winiecki J., Nowe kolory czarnej Afryki, „Polityka” 2010, nr 13 (2749).
• Wocheń K., Ekspansja firm chińskich jako instrument realizacji polityki zagranicznej Państwa Środka. Rosnąca rola chińskich korporacji w wy­branych regionach świata, [w:] China goes global. Rosnące znaczenie Chin na arenie międzynarodowej, red. M. Pietrasiak, T. Kamiński, Łódź 2012.
• Yashar A., Officials: China will join the war against ISIS, http://www.isra­elnationalnews.com/News/News.aspx/206477.
• Zajączkowski K., Afryka Subsaharyjska: wyzwanie dla zjednoczonej Euro­py u progu XXI wieku, [w:] Afryka na progu XXI wieku Polityka. Kwestie społeczne i gospodarcze, red. D. Kopiński, A. Żukowski, Warszawa 2009.
• Ziętek A.W., Soft power Chińskiej Republiki Ludowej. Soft power z chińską specyfiką, „Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych” 2010, nr 5.