Muzeum jako nośnik pamięci zbiorowych. Kazus Sarajewa

Museum as a Medium of Collective Memory. The Case of Sarajevo

This article explores the relationships between memory politics and museums. It shows the institutionalisation of the past, which supports both the creation of historical narratives and the visibility of national identity. Analysing the Sarajevo museums dedicated to the 1992–1995 war in Bosnia and Herzegovina, the author shows how contemporary institutions have become carriers of collective memory and incubators of the national identity of Bosnian Muslims.

Музей как носитель коллективной памяти. Пример Сараева

Цель данной статьи – показать процесс институционализации памяти о прошлом, который способствует как созданию исторических нарративов, так и проявлению национальной идентичности. На основе анализа сараевских музеев, посвященных войне 1992–1995 годов в Боснии и Герцеговине, автор попытается показать, как современные учреждения стали носителями коллективной памяти и инкубаторами национальной идентичности боснийцев, то есть боснийских мусульман.

REFERENCES:

• Adotevi S., Muzeum we współczesnych systemach oświatowych i kulturalnych, w: Muzeum w służbie człowieka. Materiały IX Konferencji Generalnej ICOM, red. J. Durko, S. Lorentz, K. Malinowski, Poznań–Warszawa 1972.
• Alija Izetbegović – biografia, http://www.camo.ch/biografijaai.htm.
• Assmann A., Memory, individual and collective, [w:] The Oxford handbook of contextual political analysis, red. R.E., Goodin, Ch. Tilly, Oksford, 2006.
• Assmann J., Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa, „Borussia. Kultura – historia – literatura” 2003 (29).
• Ballantyne R., Uzzell D., Heritage that hurts: interpretation in a post-modern world, w: The heritage reader, red. G. Fairclough, R. Harrison, J. Jameson, J. Schofield, Nowy Jork 2008.
• Beiner G., In anticipation of a post-memory boom syndrome, https://www.researchgate.net/publication/237222243_In_Anticipation_of_a_Post_Memory_Boom_Syndrome.
• Bergson H., Pamięć i życie. Wybór tekstów Gilles Deleuze’a, Warszawa 1988.
• Ćurak N., Studija o povratku države, [w:] Naslijeđe mira. Bosna i Hercegovina 20 godina poslije Dejtonskog mirovnog sporazuma, A. Kapetanović, J. Illerhues, Sarajewo 2015.
• Deutsch K., Foltz W., Nation Building in comparative contexts, New Brunswick–Londyn 2010.
• Domachowska A., Bankowiec czy polityk? Analiza wizerunku Slobodana Miloševicia przed ob­jęciem funkcji prezydenta Serbii, „Historia i Polityka” 2016, nr (24)17.
• Domagała A., Ściganie i karanie sprawców gwałtu i przemocy seksualnej podczas konfliktów zbrojnych po zakończeniu zimnej wojny, cejsh.icm.edu.pl/.../bwmeta1.element.cejsh­-62626a68–209a-4dfe-ac63–5543d6bae555.
• Dragićević-Šešić M., Cultural policies, identities and monument building in Southeastern Eu­rope, w: Cultural Transitions in Southeastern Europe Cultural Identity Politics in the (Post-) Transitional Societies, red. A. Milohnić, N. Švob-Đokić, Zagrzeb 2011.
• Firoij M., The Foča “Rape Camps”: A Dark Page Read through the ICTY’s Jurisprudence, https://www.elevenjournals.com/tijdschrift/hjj/2007/3/HJJ_187-4202_2007_002_003_003.
• Foucault M., Archeologia wiedzy, Warszawa 1977.
• Foucault M., Nadzorować i karać, Warszawa 1993.
• Gajda K.A., Muzeum jako miejsce pamięci, [w:] Muzeum a pamięć – forma, produkcja, miejsce, E. Bednarz-Doiczmanowa, T.F. Rosseta, A. Tołysz, s. 73.
• Garfield G., The next thing now: Designing the 21st-Century Museum, „Museum News” 1996, styczeń–luty.
• Gatman R., Noć terrora – „Silovana pred očima oca”, [w:] Etničko čišćenje. Genocid za Veliku Srbiju. Dokumentacja društva za ugrožene narode, Sarajewo 1996.
• Huyssen A., Present pasts: media, politics, ammnesia, https://blogs.commons.georgetown.edu/engl-218-fall2010/files/Huyssen-Present-pasts-Media-politics-amnesia-copy.pdf.
• Jenkins T., Victims remrmberd, „Museum Journal” 2005, nr 105 (5).
• Kaniowska K., „Memoria” i „postpamięć” a antropologiczne badanie wspólnoty, „Łódzkie Studia Etnograficzne” 2004, nr (43).
• Kansteiner W., Finding meaning in memory: a methodological critique of collective memory studies, https://www.jstor.org/stable/3590762.
• Klein K.L., From history to theory, Kalifornia 2011.
• Koren S., Politika povijesti u Jugoslaviji (1945–1960), Zagrzeb 2012.
• Korzeniewska-Wiszniewska M., Serbia pod rządami Slobodana Milosevica, Kraków 2008.
• Krzak A., Charakterystyka działań militarnych w Bośni i Hercegowinie w latach 1992–1993, [w:] Bośnia i Hercegowina 15 lat po Dayton, red. P. Chmielewski, L. Szczesio, Łódź 2011.
• Malcolm N., Kratka Povijest, Sarajewo 2011.
• Marszałek-Kawa J., Plecka D., Hołub A. (red.), Social Security. Selected Aspects, Toruń 2018.
• Mazowiecki T., Raporty Tadeusza Mazowieckiego z byłej Jugosławii, Poznań–Warszawa 1993.
• McDonald S., Difficult heritage. Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond, Routledge, Abingdon 2008.
• Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza. Teksty kulturowe jako konteksty pedagogiczne, Poznań 1996.
• Napiórkowski M., Epidemia pamięci, [w:] Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2018.
• Napiórkowski M., Od teoretyzowania na temat praktyk do praktykowania teorii, [w:] Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, red. P. Majewski, M. Napiórkowski, Warszawa 2018.
• Nora P., Između pamćenja i historije. Problemtika mjesta, [w:] Kultura pamćenja i historija sjećanija, M. Brkljačić, S. Prlenda.
• Obirek S., Pamięć Zagłady – brzemię i szansa, [w:] Muzeum a pamięć – forma, produkcja, miej­sce, red. E. Bednarz-Doiczmanowa, T.F. Rosseta, A. Tołysz, Warszawa 2018.
• Penev G., Etnička struktura stanovništva Balkanskih država krajem 20. i početkom 21 veka, http://teme2.junis.ni.ac.rs/public/journals/1/previousissues/teme4-2012/teme%204-2012-04.pdf.
• Piotrowski P., Muzeum krytyczne, Poznań 2011.
• Ponczek E., Polityka wobec pamięci i versus polityka historyczna: aspekty semantyczny, ak­sjologiczny i merytoryczny w narracji polskiej, http://przeglad.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2013/09/pp-2013-2-007-022.pdf.
• Rekść M., Wyobrażenia zbiorowe społeczeństw byłej Jugosławii w XXI wieku, Łódź 2019.
• Repina P.L., Historia i pamięć: korzyść zdystansowana, „Nowa Polityka Wschodnia” 2011, nr 1.
• Slobodan Milosevic on the Memorandum, http://www.tol.org/client/article/15357-slobodan-milosevic-on-the-memorandum.html.
• Sochacki S., Bośnia i Hercegowina 1995–2002. Studium politologiczne, Toruń 2015.
• Soklo A., War Monuments: Instruments of Nation-building in Bosnia and Herzegovina, https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=279741.
• Szpak A., Przestępstwa seksualne w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc ds. zbrodni w byłej Jugosławii i Rwandzie, „Studia prawnicze KUL” 2010, nr 2/3 (42/43).
• Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de mémoire), http://rcin.org.pl/Content/50928/WA248_67233_P-I-2524_szpocinski-miejsca.pdf.
• Todorova M., Dizanje prošlosti u vazduh. Ogledi o Balkanu i Istočnoj Evropi, Belgrad 2010.
• Wawryszuk P., Slobodan Milošević – demon czy narodu serbskiego?, apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/DP/article/view/DP.2010.022/6053.
• Wawrzeńczyk A., Fanjo Tudjman jako twórca chorwackiej niepodległości, cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.../fh81Anna_Wawrzenczak201_226.pdf.
• Winter J., The generation of memory: reflections on the memory boom in contemporary histori­cal studies, “Bulletin of the German Historical Institute” 2000, nr 27.
• Woźniak M.F., Muzeum – pamięć – miejsce pamięci, [w:] Muzeum a pamięć – forma, produkcja, miejsce, red. E. Bednarz-Doiczmanowa, T.F. Rosseta, A. Tołysz, Warszawa 2018.
• Zawada P., Łamanie praw człowieka podczas rozpadu Jugosławii, w latach 1991–1995, https://www.researchgate.net/publication/327845410_Lamanie_praw_czlowieka_podczas_roz­padu_Jugoslawii_w_latach_1991-1995.
• Zawadzka N., Czystki etniczne – analiza prawnomiędzynarodowa, http://wpia.uwm.edu.pl/czasopisma/sites/default/files/uploads/PRPC/2011/245-272.pdf.