Aksjologiczne i ideowe fundamenty doktryn liberalnych wobec kwestii ekonomicznych

The axiological and ideological foundations of liberal doctrines to economical issues

Classical political liberalism was not related with some economic concepts, although John Locke accept right to property as the fundamental law of nature. Later liberalism began involve to economic and social issues. Utilitarian liberalism of J. Bentham and John Stuart Mill created the foundations to social justice. Evolutionary liberalism of H. Spencer affirm human egoism and rivalry as the fundamental social principles, also he was proponent minimum and limited state in political economic. And social liberalism, introducing new concept of positive freedom, was for interventionism and social policy. In XX a. J. Rawls and egalitarian liberalism also was for such economical and social concepts. For this liberalism the primate values are justice as fairness and equality. Liberal doctrines was differently to economical concepts, because they have specific and various ideas and values.

Klasyczny liberalizm polityczny nie był związany z konkretną koncepcją ekonomiczną, choć J. Locke uznał prawo do własności za fundamentalne prawo natury. W późniejszym okresie liberalizm zaczął odnosić się do kwestii ekonomicznych i społecznych. Liberalizm utylitarystyczny J. Benthama i J.S. Milla utworzył podstawy dla sprawiedliwości społecznej. Liberalizm ewolucjonistyczny H. Spencera uznawał ludzki egoizm i rywalizację za podstawowe zasady społeczeństwa, opowiadał się za minimalnym i ograniczonym państwem w polityce gospodarczej. Liberalizm socjalny zaś, wprowadzając nową koncepcję wolności pozytywnej, opowiadał się za interwencjonizmem i polityką socjalną. Podobne postulaty socjalne przyjął w XX w. J. Rawls i liberalizm egalitarny, dla którego zasadniczymi wartościami będą sprawiedliwość jako bezstronność i równość. Nurty liberalne w odmienny sposób podchodzą do ekonomii, gdyż posiadają specyficzne, różnorodne wartości i idee.

BIBLIOGRAFIA:

• Bobbio N., Liberalizm i demokracja, Warszawa 1998.
• Boucher D., Rousseau, [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. P. Kelly, D. Boucher, Kraków 2008.
• Canovan M., Lud, Warszawa 2008.
• Dubel L., Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warszawa 2007.
• Freeman M., Prawa człowieka, Warszawa 2007.
• Gray J., Liberalizm, Kraków 1994.
• Heywood A., Ideologie polityczne, Warszawa 2007.
• Heywood A., Teoria polityki, Warszawa 2009.
• Hobhouse L., Liberalizm, [w:] Historia idei politycznych. Wybór tekstów, red. S. Filipowicz, Warszawa 1998, t. 2.
• Jackson R., Suwerenność, Warszawa 2011.
• Kelly P., Bentham, [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. Kelly, D. Boucher, Kraków 2008.
• Kelly P., Liberalizm, Warszawa 2007.
• Locke John, Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 2015.
• Mill J.S., O wolności, [w:] J.S. Mill, Utylitaryzm, O wolności, Warszawa 1959.
• Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994.
• Rau Z., Wstęp, [w:] J. Locke, Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 2015.
• Rex M., Rawls, [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. Kelly, D. Boucher, Kraków 2008.
• Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1994.
• Spencer H., Jednostka wobec państwa, Warszawa 2002.
• Stawrowski Z., Niemoralna demokracja, Kraków 2008.
• Szahaj A., Jakubowski M., Filozofia polityki, Warszawa 2010.
• Tokarczyk R., Współczesne doktryny polityczne, Kraków 2002.
• Waldron J., Locke, [w:] Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, red. Kelly, D. Boucher, Kraków 2008.
• Winiarski B., Druga połowa XX stulecia. Polityka gospodarcza w podzielonym świecie, [w:] Polityka gospodarcza, red. B. Winiarski, Warszawa 2012.