Aktywność parlamentarna senatorów II Rzeczypospolitej na przykładzie obecności Narodowej Demokracji w Senacie II kadencji (1928–1930)

Commonwealth Senators in the Context of National Democracy in the years 1928–1930

The following article provides an outline of a lesser known historical phenomenon related to the actions of Polish parliamentary politicians of the National Democracy (ND) formation in the years 1928-1930. In stark contrast to the elections of 1922, the elections of 1928 resulted in the defeat of the Nationalist camp, which ended up having only nine ND politicians. First, the article sketches a sociological map of ND senators. Secondly, it delves into the activities of senators in particular Senate boards, therefore explaining the real impact these people had on the workings of the higher chamber. Finally, an analysis of various statements is conducted with the aim of summarising the political views of these senators as well as the main issues they focused on, including state administration, justice, local governance, education and foreign policy.

Artykuł przybliża mało zgłębiony przez badaczy temat aktywności parlamentarnej polityków Narodowej Demokracji na przykładzie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej II kadencji trwającej w latach 1928–1930. Wybory parlamentarne w 1928 r., w porównaniu do tych z 1922 r. zakończyły się dla obozu narodowego porażką, gdyż reprezentacja senacka skurczyła się do zaledwie dziewięciu polityków endeckich. W artykule dokonano próby przedstawienia struktury socjologicznej endeckich senatorów, a następnie ukazano udział narodowych demokratów w pracach w poszczególnych gremiach Senatu, tym samym przedstawiając ich realny wpływ na kształtowanie i przebieg prac izby wyższej, a także dokonano analizy myśli politycznej na podstawie wypowiedzi oraz aktywności senackiej endeków. Główne zagadnienia, które przykuwały uwagę senatorów-endeków to kwestie dotyczące: administracji państwowej, praworządności, rozwoju samorządu terytorialnego, edukacji oraz polityki zagranicznej.

BIBLIOGRAFIA:

• [b.a.] (1926), Groźne memento. Przegląd Pedagogiczny. Organ Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, 30, s. 793–795.
• Jachymek, J. red. (1989). Rola posła i senatora w II Rzeczypospolitej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 310.
• Jajecznik, K. (2008). Demokracja narodowa według projektu konstytucji autorstwa Stanisława Głąbińskiego. Społeczeństwo i Polityka, 1 (14), s. 128–131.
• Kacperski, K. (2015). Próby reformy systemu wyborczego do Sejmu i Senatu w procesie rewizji konstytucji marcowej w latach 1928–1930. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, s. 326.
• Kornaś, J. (2014). Myśl polityczna i społeczno-ekonomiczna Stanisława Głąbińskiego. Kraków: Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, s. 144.
• Kowalski, W. (2014). Koncepcje ustrojowe izby wyższej parlamentu w II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, s. 289.
• Maj, E. (2000). Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 503.
• Meller, A. (2010). „Za północnym kordonem”. Prusy Wschodnie w myśli politycznej polskiego obozu narodowego w latach 1918–1939. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 1 (13), s. 189–211.
• Mroczko, M. (1999). Stanisław Kozicki (1876–1958). Biografi a polityczna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 352.
• Plennikowski, W. (2008). Stanisław Kozicki. W kręgu propagandy idei i polityki Narodowej Demokracji. Toruń: Wydawnictwo Naukowe „Grabo”, s. 370.
• Rzepecki, K.; Rzepecki, T. (1928). Sejm i Senat 1928–1933. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nauka Karola Rzepeckiego, s. 254.
• Szumiło, M. (2007). Ukraińska reprezentacja parlamentarna w Sejmie i Senacie RP (1928–1939). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, s. 325.
• Sprawozdanie stenografi czne z 1. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 27 marca 1928 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 10. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 12 stycznia 1929 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 11. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 13 lutego 1929 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 12. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 5 marca 1929 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 14. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 7 marca 1929 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 18. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 23 marca 1929 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 19. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia 1929 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 20. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 16 stycznia 1930 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 23. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 12 lutego 1930 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 25. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1930 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 29. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 11 marca 1930 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 30. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 12 marca 1930 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 4. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 20 czerwca 1928 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 5. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 21 czerwca 1928 r.
• Sprawozdanie stenografi czne z 6. posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej z dnia 22 czerwca 1928 r.