W artykule zostaje przywołana koncepcja mimetyzmu i kozła ofiarnego autorstwa René Girarda. Zasada mimesis w ujęciu francuskiego intelektualisty stanowi fundament społecznej natury człowieka. Jako taka oznacza jednocześnie źródło społecznego cierpienia skutkującego kolektywną przemocą, jak i warunek ładu społecznego osiąganego za sprawą instytucji kozłów ofiarnych. Koncepcja kozła ofiarnego odwołuje się do czterech stereotypów, które składają się na schemat prześladowczy ukazujący przemoc jako specyficzną zasadę regulacji stosunków społecznych w sytuacji poważnego kryzysu społecznego. Zaprezentowane koncepcje zostały umieszczone w polu pytań, jakie stawiają współczesna pedagogika, edukacja międzykulturowa i krytyczna pedagogika religii.

Psychosocial Mechanisms in the Face of a Limit Situation Based on A Journal of the Plague Year by Daniel Defoe

The article presents the psychosocial mechanisms of human behavior that are highlighted by a crisis situation. The reference point is Daniel Defoe’s book entitled A Journal of the Plague Year. The author describes with chronicler’s precision the plague epidemic that hit London in 1665 and claimed the lives of approx. 100,000 people. Defoe shows the entire range of attitudes and behavior in the face of an epidemic, from its first symptoms to its end. It presents its social, psychological and economic consequences. All of them could also be observed during the COVID-19 pandemic, which proves the universality of the mechanisms presented by Defoe.

Analysis of Literary Cases of Religious Exaltation as an Example of Mimetism according to René Girard

The article concerns literary cases of religious exaltation, which bear the hallmarks of René Girard’s mimetic theory. The subject of the study are mystical revelations, demonic possessions and religious exaltation, the common denominator of which is a neurotic basis. The cases are discussed using literary examples (Zofia Kossak, Aldous Huxley, Jules Michelet, Gustav Flaubert), but with strong historical roots. Literary experiences are related to the practices of contemporary prayer groups and placed in a psychological and anthropological context. Hysteria and psychoses that take the form of revelations are juxtaposed with cases of real mystical experiences.