Aktualnie antropologia pedagogiczna staje się integralną dyscypliną w procesie edukacyjnym. Człowiek jest badany z punktu widzenia historii i kultury, w okresie przemian politycznych i ekonomicznych oraz na każdym poziomie rozwoju społecznego. Współczesny świat jest niezwykle różnorodny i niejednoznaczny. Narastają nierówności społeczne na wszystkich poziomach, rośnie liczba ubogich, pojawiły się nowe światowe problemy migracji i uchodźców. Zobowiązuje to również antropologię pedagogiczną, aby pomagała pedagogom w szybkim i skutecznym rozwiązywaniu palących problemów związanych z edukacją i wychowaniem. Artykuł pokazuje, jak prace naukowe rosyjskiego filozofa Jerzego Szczedrowickiego mogą pomóc współczesnej antropologii pedagogicznej. Podano ogólną ocenę wkładu J. Szczedrowickiego w rozwój antropologii pedagogicznej i zwrócono uwagę na aktualność praktyk naukowych naukowca, które nie straciły aktualnie na znaczeniu i mogą być wykorzystywane zarówno w pedagogice, antropologii pedagogicznej, jak i edukacji międzykulturowej.

Transformation of Secondary Education in Ukraine: in Search of a New Philosophy, Form and Formula

The author outlines the main challenges and problems faced by modern secondary education system in Ukraine: transfer of philosophy and school education formula from industrial to information age; discrepancy of competence approach in learning and knowledge (factual) approach in assessment its outcomes in the form of external independent test; lack of efficient procedures and mechanisms for individualization of educational trajectory of students with special educational needs, stigmatization of students who cannot master program material in the allotted study time. The author analyzes the results of the external independent test for 2019–2021 in terms of pedagogical and economic efficiency of Ukrainian schools. In particular, the dynamics of the number of school leavers who did not get the minimum threshold score in the main academic subjects, and the estimated cost of their tuition are considered. Special attention is paid to the discussion on the effectiveness of classroom system, it’s capacity to take into account students’ individual pace of learning and educational needs. The author suggests reconsidering the concepts of formation of secondary education institutions, in particular, through use of a matrix of components of a new modern school formula, consisting of the following components: academic autonomy, period of study, curriculum, organizational system, concept of the educational institution. The author predicts that private schools can become the driving force for resetting secondary education in Ukraine, since they are currently employing best teachers and, having wider academic autonomy, develop more efficient teaching methods and tools, that can be shared with public schools.