Rodzina i szkoła nie zawsze stanowią kompatybilne środowiska wychowawcze, zwłaszcza w sytuacji różnic kulturowych, wynikających z przynależności do odmiennych narodowo i etnicznie grup. Istnieje potrzeba wielodyscyplinarnych analiz dotyczących transmisji i reprodukcji wartości kulturowych i roli szkoły w uwzględnianiu owych różnic w praktyce szkolnej.
Przed szkołą pojawiają się szczególne zadania o charakterze regulacyjnym, aksjologicznym, adaptacyjnym, służącym jednocześnie integracji środowisk kulturowo odmiennych ale uwzględniających także potencjał kulturowy grup mniejszościowych. W prezentowanym artykule odmienność habitusów trzech wybranych mniejszości i grup etnicznych (Wietnamczycy, Czeczeni i Romowie w polskiej szkole) została poprzedzona teoretycznymi rozważaniami z wykorzystaniem elementów teorii Pierre’a Bourdieu i Basila Bernsteina. W każdej z nich podkreśla się kwestie związane ze stratyfikacją społeczną, która z uwagi na różnice w habitusach, poziomach sprawności lingwistycznej i „przemocy” symbolicznej kultury grupy większościowej stawia pod znakiem zapytania szanse edukacyjne i integrację społeczną mniejszości w przestrzeni szkoły. Obok przykładów dobrej integracji społecznej (uczniowie wietnamscy) szkoła jest miejscem barier interakcyjnych (uczniowie czeczeńscy) oraz przestrzenią, w której dokonuje się świadomy wybór izolacji w celu ochrony własnej tożsamości (Romowie).

Transformation or Transmission? Humanities Education Facing the Problems of “Displacement” in Pedagogical Relation

In my paper I discuss in pedagogical context the mechanism which Freud referred to as “transference”, and expand this subject with pedagogically relevant commentaries of Jacques Lacan who has proposed to inscribe the Freudian concept of transference into the wider context of the functioning of the authority comprised by the problematic of knowledge as such. The aim of this examination is not only to draw attention to numerous psychoanalytical insights into man’s existence in culture that may enrich pedagogical reflection with new intellectual stimuli, but also to show both positive, and negative sides of the mechanism of transference in education (consisting respectively in facilitating the process of learning and debilitating it) and in this way consider from a different perspective the ambivalence of the teacher’s authority in the classroom.