Celem artykułu jest analiza zależności pomiędzy procesami migracyjnymi zachodzącymi na obszarze państwa a jego „otwartością”. Poziom „otwartości” zostaje zdeterminowany, w zaproponowanym ujęciu, ściśle określonym układem relacji zachodzących na linii religia – społeczeństwo – państwo, które prowadzą do ukształtowania jednego z trzech porządków: asymetrycznego (Polska), pozasymetrycznego (Czechy) i symetrycznego (Niemcy). Zestawienie oraz porównanie trzech sąsiadujących ze sobą krajów członkowskich Unii Europejskiej (metoda komparatystyczna i systemowa) pozwala na uchwycenie i potwierdzenie obustronnych zależności. Pokazuje, że skala i dynamika procesów migracyjnych staje się predyktorem „otwartości” współczesnych systemów demokratycznych. Zdecydowanie najwyższym poziomem tak definiowanej „otwartości” cechują się Niemcy, będące, z jednej strony, przykładem symetrycznego układu relacji religia – społeczeństwo –państwo, a z drugiej, architektem europejskiej polityki wobec masowych ruchów ludności z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.