Nervus belli creditum? Czyli o dynamice francusko-hiszpańskiego procesu pokojowego lat 1554–1559. Rozważania ogólne

Nervus belli creditum? Or, the dynamics of the Franco-Spanish peace process of 1554-1559. General reflections

The article addresses the dynamics of the peace process between the kingdoms of France and Spain between 1554 and 1559, that is, during the last phase of the Italian Wars. The reflections revolve around the characteristics of its course with particular reference to the impact of the economic situation of both countries, including their loans. The author considers whether credit really deserve special mention in the context of establishing the factors that influenced the dynamics of the Franco-Spanish peace process and led to the signing of the final peace treaty of Cateau-Cambrésis in 1559.

Artykuł podejmuje kwestię dynamiki procesu pokojowego między królestwami Francji i Hiszpanii w latach 1554–1559, a więc w ostatniej fazie wojen włoskich. Rozważania krążą wokół charakterystyki jego przebiegu ze szczególnym uwzględnieniem wpływu sytuacji ekonomicznej obu państw, w tym zaciąganych przez nie pożyczek. Autor rozważa, czy kredyt rzeczywiście zasługuje na szczególne wyróżnienie w kontekście ustalenia czynników, które wpłynęły na dynamikę francusko-hiszpańskiego procesu pokojowego i doprowadziły do podpisania ostatecznego pokoju w Cateau-Cambrésis w 1559 r.

REFERENCES:

• Correspondances du connétable Anne de Montmorency, kopia, Bibliothèque nationale de France, Département des Manuscrits, Mélanges de Colbert 16, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b100341061/f1.item (dostęp: 28.02.2024).
• Brown R. (red.), Calendar of state papers and manuscripts: relating to English affairs existing in the archives and collection of Venice, and in other libraries of northern Italy, vol. VI: 1555–1558, London 1877, https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.c025938525&seq=1 (dostęp: 1.03.2024).
• de Commynes Ph., The Memoirs of Philip de Commines Containing the History of Louis XI. And Charles VIII. Kings of France and of Charles the Bold Duke of Burgundy, red. A.R. Scoble, vol. II, London 1856.
• de Vertot R.E. (red.), Les ambassades de Messieurs de Noailles en Angleterre, Leyde 1763.
• Leonard F., Recueil des traitez de paix, de trêve, de neutralité, de confédération, d’alliance, et de commerce, faits par les rois de France, avec tous les princes, et potentats de l’Europe, et autres, depuis pres de trois siècles, t. II, Paris 1693.
• Machiavelli N., Książę, tłum. Cz. Nanke, Kęty 2015.
• Tommaseo N., Relations des ambassadeurs Venitiens sur les affaires de France au XVIe siècle, vol. I, Paris 1838.
• Baumgartner F.J., Henry II, King of France 1547– 1559, Durham–London 1988.
• Bonney R., France, 1494–1815, [w:] tenże (red.), The Rise of the Fiscal State in Europe, c. 1200–1815, Oxford 1999, s. 123–176.
• Bonney R. (red.), Economic systems and state finance, Oxford 1995.
• Burdekin R.C.K., Sweeney R.J., The Evolution of Sovereign Debt Default: From the Thirteenth Century to the Modern Era, „Journal of European Economic History” 2 (2021).
• Conklin J., The Theory of Sovering Debt and Spain under Philip II, „Journal of Political Economy” 106/3 (1998), s. 483–513.
• Doucet R., Le Grand Parti de Lyon au XVIe siècle, „Revue Historique” 171/3 (1933), s. 473–513.
• Drelichman M., Voth H.J., Lending to the borrower from hell: debt and default in the age of Philip II, „The Economic Journal” 121/557 (2011), s. 1205–1227.
• Duffy Ch., Wojna oblężnicza 1494–1660. Twierdze w świecie nowożytnym, Oświęcim 2020.
• Fischer D.H., The Great Wave. Price Revolutions and the Rhytm of History, New York 1996.
• Gelabert J., Castile, 1504–1808, [w:] R. Bonney (red.), The Rise of the Fiscal State in Europe, c. 1200–1815, Oxford 1999.
• Haan B., L’amitié entre princes. Une alliance franco-espagnole au temps des guerres de religion (1560–1570), Paris 2011.
• Haan B., Une paix pour l’éternité. La négociation du traité du Cateau-Cambrésis, Madrid 2010.
• Häberlein M., The Fuggers of Augsburg. Pursuing wealth and honor in Renaissance Germany, Charlottesville–London 2012.
• Hamon Ph., L’argent du roi. Les finances sous François Ier, Paris 1994.
• Kennedy P., The Rise and the Fall of Great Powers. Economic change and military conflict from 1500 to 2000, New York 1989.
• Knecht R.J., Francis I, Cambridge–New York 1982.
• Knecht R.J., French Renaissance Monarchy. Francis I and Henry II, New York 1996.
• Körner M., Public Credit, [w:] R. Bonney (red.), Economic systems and state finance, Oxford 1995, s. 423-531.
• Leridon H., Dupâquier Jacques – Histoire de la population française [compte-rendu], „Population” 51/6 (1996), s. 1251–1254.
• Lynch J., Spain under the Habsburgs. Empire and absolutism 1516–1598, vol. 1, New York 1964.
• Morawski W., Kronika kryzysów gospodarczych, Warszawa 2003.
• Moses B., The Economic Condition of Spain in the Sixteenth Century, „Journal of Political Economy” 1/4 (1893), s. 513–534.
• Oman Ch., Sztuka wojenna w XVI wieku, t. I., tłum. M. Młynarz, Oświęcim 2020.
• Parker G., Filip II. Król nieprzezorny. Nowa biografia, tłum. K. Michałowicz, Warszawa 2021.
• Parker G., Emperor. A new life of Charles V, London 2019.
• Potter D., War and government in the French provinces. Picardy 1470–1560, Cambridge 1993.
• Richardson G., The Field of Cloth of Gold, Yale 2014.
• Richardson G., The King, the Cardinal-Legate and the Field of Cloth of Gold, „Royal Studies Journal” 4/2 (2017), s.  141–160.
• Shaw Ch., Mallet M., The Italian Wars 1494–1559. War, State and Society in Early Modern Europe, New York 2019.
• Sherer I., The Scramble for Italy. Continuity and Change in the Italian Wars, 1494–1559, London–New York 2021.
• Tafiłowski P., Od Fornovo do Cateau-Cambrésis. Dzieje wojen włoskich (1494–1559), Oświęcim 2023.
• Tracy J.D., A Financial Revolution in the Habsburg Netherlands. Renten and Renteniers in the County of Holland 1515–1565, Berkeley–Los Angeles– London 1985.