Niemiecka propaganda gospodarcza wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945

German economic propaganda against the Poles in the General Government 1939–1945

Propaganda is an inherent element of wartime activities and has been used since the inception of statehood and the conduct of wars by mankind. This article will focus on German propaganda in the General Government directed at the Polish society throughout the war. Thematically, only issues related to economic propaganda will be analyzed. The first part of this article will provide a brief overview of theories on propaganda. The second part will characterize the propaganda system established by the German occupiers in the General Government. In the third and main part, German propaganda aimed at Poles related to economic topics will be characterized. The primary sources for this work will be two newspapers, „Nowy Kurier Warszawski” and „Goniec Krakowski”, which were published throughout the governorate. Content analysis and critical source analysis methods will be utilized.

Propaganda jest elementem działań wojennych i była stosowana od początków istnienia państwowości i prowadzenia wojen przez człowieka. W niniejszym artykule będzie poruszony temat propagandy niemieckiej na terenie Generalnego Gubernatorstwa kierowanej do społeczeństwa polskiego przez cały okres wojny. Pod względem tematycznym będą analizowane tylko i wyłącznie kwestie propagandy związane z tematami gospodarczymi. W pierwszej części niniejszego artykułu zostaną przedstawione, w sposób skrótowy, teorie na temat propagandy. W drugiej części zostanie scharakteryzowany system propagandowy utworzony przez okupanta niemieckiego na terenie Generalnego Gubernatorstwa. W trzeciej, głównej części, zostanie scharakteryzowana propaganda niemiecka skierowana do Polaków związana z tematami gospodarczymi. Podstawą źródłową pracę będą dwa dzienniki „Nowy Kurier Warszawski” oraz „Goniec Krakowski”, które ukazywały się na terenie całego gubernatorstwa. Zostanie wykorzystywana metoda analizy treści oraz krytycznej analizy źródeł.

REFERENCES:

• Bernays E.K., Progaganda, New York 1928.
• Czerkies J., Językowe mechanizmy kreowania świata postulowanego. Analiza polskojęzycznej prasy nazistowskiej 1939–1945 ze zbiorów muzealnych Rzeszowa i Przemyśla, Rzeszów 2021, https://repozytorium.ur.edu.pl/items/c793e12c-6beb-485e-a8b1–0ccf7a7f68a4 (dostęp: 14.06.2024).
• Dobek-Ostrowska B., Propaganda jako forma komunikowania, [w:] B. Dobek Ostrowska B. Ociepka J. Fras, Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1999.
• Dobroszycki Ł., Die legale polnische Presse im Generalgouvernement 1939–1945, München 1977.
• Dobroszycki L., Założenia i organizacja prasy niemieckiej w języku polskim w tak zwanej Generalnej Guberni w latach 1939–1945 w świetle dokumentów, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 6 (1967).
• Głowiński T., O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wrocław 2000.
• Jockheck L., Propaganda im Generalgouvernement die NS Besatzungspresse für Deutsche und Polen 1939–1945, Osnabruck 2006.
• Jowett G.S., O’Donnell V., Propaganda and Persuation, Los Angeles–London–Washington 2012.
• Kołtunowski P., Strategia propagandy hitlerowskiej w Generalnej Guberni na podstawie Krakauer Zeitung. Studium historyczno-filologiczne, Lublin 1990.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 2000.
• Kula H.M., Propaganda współczesna: istota, właściwości, Toruń 2005.
• Lakomy M., Doktryna Bernaysa. Między demokracją a public relations, Kraków 2019.
• Łuczak C., Polska i Polacy w II wojnie światowej, Poznań 1993.
• Madajczyk C., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 1–2, Warszawa 1970.
• Napora M., Gadzinowe narracje. Mechanizmy i strategie kreowania propagandowego obrazu świata w Dzienniku Radomskim 1940–1945, Warszawa 2017.
• Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka 1939–1945, t. 1: 1939–1942, wyb. i oprac. S. Płoski, L. Dobroszycki i in., Warszawa 1970.
• Piątkowski S., Okupacja i propaganda. Dystrykt Radomski Generalnego Gubernatorstwa w publicystyce polskojęzycznej prasy niemieckiej 1939–1945, Lublin–Radom 2013.
• Piotrowski S., Dziennik Hansa Franka, Warszawa 1957.
• Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Kraków 1983.
• Reuth R.G., Goebbels, Warszawa 1996.
• Szostak P., Współczesna prasa samorządowa w województwie śląskim. Analiza prasoznawczo-politologiczna wybranych tytułów, Katowice 2009.
• Woźniakowski K., W kręgu jawnego piśmiennictwa literackiego Generalnego Gubernatorska 1939–1945, Kraków 1997.
• Wójcik W., Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa 1939–1945, Kraków 1988.